ΠΑΙΔΙΑ Η «προνομιούχα τάξη» του σοσιαλισμού, τα μεγάλα θύματα του καπιταλισμού

Τα παιδιά στη Σοβιετική Ενωση ήταν «προνομιούχοι πολίτες». Για τις ανάγκες τους υπήρχε πλατύ δίκτυο υποδομών και υπηρεσιών

Τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και των αντιλαϊκών μέτρων αντιμετωπίζουν όλα τα μέλη της λαϊκής οικογένειας και τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση. Η ανεργία συνεχώς αυξάνεται και οι μισθοί συμπιέζονται σε όλο και πιο χαμηλά επίπεδα, οι παροχές στην Παιδεία, στην Υγεία και την Πρόνοια περικόπτονται δραματικά ενώ οι φόροι γίνονται δυσβάσταχτοι για τα λαϊκά νοικοκυριά. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, πολλαπλασιάζονται οι οικογένειες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους το παιχνίδι, την ψυχαγωγία και τις διακοπές που έχουν ανάγκη, ειδικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι στερήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα μέλη της λαϊκής οικογένειας αγγίζουν όλο και πιο βασικά αγαθά. Πληθαίνουν οι γονείς που δυσκολεύονται να παρέχουν στα παιδιά τους κατάλληλη και επαρκή διατροφή, σωστές συνθήκες θέρμανσης, που αδυνατούν να πληρώσουν για το ρεύμα και το νερό.

Αντιμέτωπα με την καπιταλιστική βαρβαρότητα τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας

Σύμφωνα με έκθεση της UNICEF για την παιδική φτώχεια και τις στερήσεις των παιδιών στον «βιομηχανικό κόσμο», δηλαδή σε αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, περίπου 13 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ενωση στερούνται βασικά αγαθά απαραίτητα για την ανάπτυξή τους. Επίσης, 30 εκατομμύρια παιδιά, σε ένα σύνολο 35 χωρών με «αναπτυγμένες οικονομίες», ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Στα στοιχεία αυτά, που δημοσιεύτηκαν τον περασμένο Μάη, δεν αποτυπώνονται ακόμα σε όλη τους την έκταση οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και των αντιλαϊκών μέτρων στα παιδιά της λαϊκής οικογένειας.
Η έκθεση υπολογίζει την παιδική φτώχεια με δύο τρόπους. Πρώτον, με βάση το Δείκτη Παιδικής Αποστέρησης: Ορίζει ένα παιδί ως «αποστερημένο» όταν του λείπουν δύο ή περισσότερα αγαθά από ένα κατάλογο 14 βασικών πραγμάτων, όπως τρία γεύματα τη μέρα, ένα ήσυχο μέρος για τη σχολική του εργασία, εκπαιδευτικά βιβλία στο σπίτι ή μια σύνδεση στο Ιντερνετ. Στην κατάταξη με βάση το δείκτη αυτό, η Ελλάδα βρίσκεται στην 21η θέση με ποσοστό 17,2%, ανάμεσα στην Ιταλία (13,3%) και τη Σλοβακία (19,2%). Δεύτερον, λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική φτώχεια, εξετάζοντας δηλαδή το ποσοστό των παιδιών που ζουν κάτω από το εθνικό τους «όριο φτώχειας», με λιγότερο δηλαδή από το 50% του μέσου διαθέσιμου οικογενειακού εισοδήματος. Στην κατάταξη αυτή η Ελλάδα καταλαμβάνει την 30ή θέση με 16%, αμέσως μετά την Ιταλία (15,9%) και πριν την Ισπανία (17,1%).
Αν το όριο τεθεί, αντί για το 50%, στο 40% του μέσου διαθέσιμου οικογενειακού εισοδήματος, κάτω από αυτό βρίσκεται το 8,1% των παιδιών στην Ελλάδα, ενώ αν το όριο μπει στο 60% το ποσοστό των παιδιών φτάνει το 23,5%. Επίσης, αν εξεταστεί η παιδική αποστέρηση σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες τα ποσοστά της καταγράφονται διογκωμένα: Στις μονογονεϊκές οικογένειες υπολογίζεται σε 24,3%, στις οικογένειες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο γονέων σε 50,8% και σε οικογένειες μεταναστών σε 42,2%. Η έκθεση, τέλος, διαπιστώνει ότι οι φόροι και οι παροχές στο διαθέσιμο εισόδημα όχι μόνο δε βελτιώνουν τα ποσοστά παιδικής φτώχειας αλλά τα ανεβάζουν στο τελικό 16% από 13% που ήταν πριν υπολογιστούν.
Η σημερινή βαρβαρότητα χτυπά ακόμα πιο έντονα, αν παραβληθεί σε σύγκριση με τα δικαιώματα που απολάμβανε η λαϊκή οικογένεια, και πρώτα απ' όλα τα παιδιά της, στο σοσιαλισμό. Στη σοσιαλιστική κοινωνία τα παιδιά θεωρούνταν «προνομιούχα τάξη» και οι εργαζόμενοι γονείς τους είχαν στη διάθεσή τους μια σειρά δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες και υποδομές που τους παρείχαν ουσιαστική βοήθεια και στήριξη για να τα αναθρέψουν.

Τιτάνιο έργο για τα παιδιά

Τα παιδιά βρέθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής του σοσιαλιστικού συστήματος από τα πρώτα του κιόλας βήματα. Ενα μόλις μήνα μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων της Σοβιετικής Ρωσίας δημοσίευσε το Διάταγμα με το οποίο ιδρύθηκε η Κρατική Επιτροπή Παιδείας. Ξεχωριστή θέση σε αυτή κατείχε το Τμήμα προσχολικής αγωγής και βοήθειας προς τα παιδιά. Το Δεκέμβρη του 1917 δημοσιεύτηκε διακήρυξη του Συμβουλίου Λαϊκών Επιτρόπων «Για την προσχολική αγωγή», στην οποία υπογραμμιζόταν πως η κοινωνική (δωρεάν) προσχολική αγωγή θα πρέπει να ξεκινά από τη γέννηση του παιδιού και να έχει στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξή του.
Η σημασία που δόθηκε στην ανάπτυξη της προσχολικής αγωγής πήγαζε τόσο από την ανάγκη και την πρόθεση του σοβιετικού κράτους να διασφαλίσει την ισοτιμία των γυναικών, όσο και από τη μεγάλη βαρύτητα που απέδιδε στην κοινωνική διαπαιδαγώγηση και τη μόρφωση του παιδιού, την αφετηρία της οποίας τοποθετούσε στην προσχολική ηλικία. Γι' αυτό και η ικανοποίηση των αναγκών της σωματικής και ψυχικής υγείας και ανάπτυξης των παιδιών αποτελούσε αντικείμενο της πιο υψηλής φροντίδας.
Η επιστημονική φροντίδα για τη λειτουργία των παιδικών σταθμών αφορούσε στη στελέχωσή τους με κατάλληλο προσωπικό, στο καθημερινό τους πρόγραμμα, στη διατροφή των παιδιών: Ολα ήταν επιστημονικά σχεδιασμένα ώστε να καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών στην κάθε ηλικία. Τα παιδιά επίσης απολάμβαναν συνεχή ιατρική παρακολούθηση από παιδίατρους και φυσιολόγους. Το 1977 υπήρχαν στην ΕΣΣΔ περισσότερα από 106.000 νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί, με ικανότητα υποδοχής 11.700.000 παιδιών. Επιπλέον, υπήρχαν ειδικά νηπιαγωγεία για παιδιά με ειδικές ανάγκες, όπου χρησιμοποιούνταν ειδικές μέθοδοι για την ενίσχυση της διανοητικής και φυσιολογικής τους ανάπτυξης.
Προτεραιότητα αποτελούσε και η ενασχόληση των παιδιών με τον αθλητισμό. Στην ΕΣΣΔ οι αθλητικές σχολές ξεπερνούσαν τις 7.000, ενώ υπήρχαν αθλητικά τμήματα στα σχολεία, στους τόπους διαμονής, στα πανεπιστήμια.
Ειδική μέριμνα υπήρχε για τα παιδιά και όσον αφορά στις διακοπές. Στην ΕΣΣΔ λειτουργούσαν έως και 40 χιλιάδες παιδικές κατασκηνώσεις διαφόρων τύπων: Κατασκηνώσεις αθλητικές, τουριστικές, για παιδιά με προβλήματα υγείας. Σε αυτές κάθε χρόνο ξεκουράζονταν δωρεάν ή με πολύ χαμηλό κόστος περίπου 10 εκατομμύρια παιδιά. Ιδιαίτερα γνωστή ήταν η κατασκήνωση Αρτέκ, που ιδρύθηκε το 1925. Η λειτουργία της αφορούσε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο το καλοκαίρι, αφού το θερμό κλίμα στη χερσόνησο της Κριμαίας, όπου ήταν εγκατεστημένη, το επέτρεπε. Αναπτύχθηκε τόσο που το 1969 εκτεινόταν σε 3,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ανάμεσα στα 150 κτίρια της κατασκήνωσης περιλαμβάνονταν ιατρικές υποδομές, πλήθος χώρων για παιχνίδι, τρεις πισίνες, ένα στάδιο χωρητικότητας 7.000 θέσεων αλλά και ένα κινηματογραφικό στούντιο. Υπολογίζεται ότι πάνω από 20.000 παιδιά επισκέπτονταν τη συγκεκριμένη κατασκήνωση κάθε χρόνο για τις διακοπές τους.
Τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού, τα δικαιώματα που απολάμβαναν οι εργαζόμενοι και τα παιδιά τους, δεν ήταν μόνο πρωτόγνωρα για την εποχή που σημειώθηκαν. Αποτελούν και σήμερα φάρο για την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα που υποφέρουν, ιδιαίτερα στις συνθήκες της καπιταλιστικής κρίσης. Δείχνουν τι μπορεί να προσφέρει στους εργαζόμενους η απελευθέρωσή τους από την εκμετάλλευση του κεφαλαίου, αποδεικνύουν πως ο άλλος δρόμος ανάπτυξης, όπου οι εργαζόμενοι θα καρπώνονται τον πλούτο που παράγουν, είναι προϋπόθεση για να ικανοποιηθούν στο σύνολό τους οι σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας και των παιδιών της.

πηγή ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ