28η ΟΚΤΩΒΡΗ Παρακαταθήκη για τη σημερινή πάλη των λαϊκών γυναικών

Πηγή έμπνευσης και συμπερασμάτων για τους σύγχρονους αγώνες του λαϊκού κινήματος αποτελεί η επέτειος της 28ης Οκτώβρη. Παρά τη συστηματική και εντεινόμενη προσπάθεια διαστρέβλωσης, η 28η Οκτώβρη του 1940 αποτέλεσε την αφετηρία σκληρών αγώνων του λαού ενάντια στην ιμπεριαλιστική εισβολή και κατοχή, ενάντια στο φασισμό και το ναζισμό. Αφησε παρακαταθήκη την οποία συνέχισε ο Δημοκρατικός Στρατός με την ηρωική πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση και κάθε μορφής καταπίεση. Τη δική τους συμβολή στους αγώνες αυτούς είχαν οι εργάτριες, οι φτωχές αγρότισσες, οι νέες γυναίκες, που σφράγισαν με τη συμμετοχή τους όλες τις μορφές που πήρε η πάλη εκείνα τα χρόνια: Από τη μάχη για την επιβίωση του λαού μέσα σε τρομερές κακουχίες, μέχρι την αναμέτρηση με τον αντίπαλο με το όπλο στο χέρι. Στάθηκαν παραδείγματα τόλμης, ηρωισμού και αντοχής στις δυσκολίες του αγώνα, δημιούργησαν πρότυπα ανυπότακτης στάσης ζωής που φωτίζουν και σήμερα το δρόμο της πάλης.

Πηγή έμπνευσης και διδαγμάτων

Από τα «μετόπισθεν» μέχρι την πρώτη γραμμή της μάχης, η συμβολή των γυναικών στάθηκε καθοριστική. Αλλωστε, για να αγκαλιάσει το ΕΑΜ και οι οργανώσεις του τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού, για να γίνει ο ΕΛΑΣ μαζικός λαϊκός στρατός, δε θα μπορούσε να μένει αμέτοχο και μακριά από την πάλη το μισό του λαού, δε θα μπορούσε να λείπει η συμμετοχή των γυναικών, η δράση τους, η πολύπλευρη στήριξή τους στον αγώνα. Η ένταξη και η δράση τους στο ΕΑΜ, στην ΕΠΟΝ, στον ΕΛΑΣ, όπως και αργότερα στον ΔΣΕ, έγινε σε σύγκρουση με τις προκαταλήψεις και τις αναχρονιστικές αντιλήψεις που κυριαρχούσαν για τη θέση και το ρόλο τους. Οι απόψεις που θεωρούσαν ασυμβίβαστη με τη «γυναικεία φύση» τη συμμετοχή στη διαδήλωση, στην απεργία, πόσο μάλλον στον ένοπλο αγώνα, τσακίστηκαν στην πράξη.

Πολλές γυναίκες πήραν μέρος στον ΕΛΑΣ και πολέμησαν με το όπλο στο χέρι. Αλλες στήριξαν τους αντάρτες, βοήθησαν στον ανεφοδιασμό τους με τρόφιμα, ρουχισμό και πυρομαχικά, τους πρόσφεραν κρυψώνα και κατάλυμα. Εδωσαν τη μάχη της ενημέρωσης και της αφύπνισης του λαού, έγραψαν και μοίρασαν προκηρύξεις, συνθήματα στους τοίχους, ξεσήκωναν τις γειτονιές με τα «χωνιά». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δράση της θρυλικής ΕΠΟΝ: Από τη νεολαία που συγκεντρωνόταν στις γραμμές της οι μισές ήταν κοπέλες. Βρέθηκαν στην αλυσίδα της συγκέντρωσης και της απεργίας, με αυτοθυσία που την εποχή εκείνη δεν αφορούσε μόνο στο μεροκάματο αλλά ακόμα και στην ίδια τους τη ζωή. Σε αυτό τον αγώνα έδωσαν τη ζωή τους οι δυο ΕΠΟΝίτισσες Παναγιώτα Σταθοπούλου και Κούλα Λίλη, που σκοτώθηκαν σε διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας τον Ιούλη του 1943. Η πρώτη έπεσε νεκρή κάτω από τις ερπύστριες του γερμανικού τεθωρακισμένου, ενώ η δεύτερη σκοτώθηκε από πυρά όταν σκαρφάλωσε και χτύπησε τον οδηγό του στο πρόσωπο. Με αντίστοιχο ηρωισμό και αποφασιστικότητα απάντησαν οι γυναίκες στην τρομοκρατία το Δεκέμβρη του '44: Σήκωσαν το πανό που απάντησε στο δίλημμα «τις αλυσίδες ή τα όπλα», απορρίπτοντας την υποταγή και το συμβιβασμό και διαλέγοντας την αντίσταση και την αντεπίθεση.Γυναίκες, ακόμα και μικρά κορίτσια, πάλεψαν για να επιβιώσει ο λαός κόντρα στις κακουχίες και την πείνα, μέσα από την ΕΑΜική οργάνωση της «Εθνικής Αλληλεγγύης». Εγιναν χέρι βοήθειας για τις χιλιάδες οικογένειες των εκτελεσμένων και των διωκόμενων αγωνιστών, για τις οικογένειες των ανταρτών, για όλους όσοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη λεηλασία και τον αφανισμό των χωριών τους από τα ναζιστικά στρατεύματα και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Για τη δράση τους διώχθηκαν και βασανίστηκαν χωρίς να δώσουν ούτε ένα όνομα, ούτε την πιο μικρή πληροφορία. Πολλές βρέθηκαν στις φυλακές και στις εξορίες, ακόμα και μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Στάθηκαν κι εκεί ασυμβίβαστες, με το κεφάλι ψηλά. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε την ΕΠΟΝίτισσα Ηρώ Κωνσταντοπούλου, που εκτελέστηκε το Σεπτέμβρη του '44 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, σε ηλικία 17 χρόνων, και την κομμουνίστρια Ηλέκτρα Αποστόλου, που βασανίστηκε άγρια και δολοφονήθηκε στην Ασφάλεια τον Ιούλη του '44.

Μέτωπο στη διαστρέβλωση

Με δεδομένο ότι η ιστορική αυτή περίοδος συγκεντρώνει τα «πυρά» του αντιπάλου, με αφορμή την 28η Οκτώβρη περισσεύουν τα ψέματα και η διαστρέβλωση. Από τις αναφορές των κάθε λογής και απόχρωσης υπερασπιστών του καπιταλιστικού συστήματος στην επέτειο, συσκοτίζεται και θολώνει τελικά το ποιος, με ποιον τρόπο και ενάντια σε ποιον έγραψε τις ηρωικές σελίδες της Αντίστασης. Κρύβουν το γεγονός ότι βασικός αιμοδότης της πάλης στάθηκε το ΚΚΕ, ότι στο κάλεσμα των κομμουνιστών ανταποκρίθηκαν τα φτωχά λαϊκά στρώματα και οι γυναίκες που ανήκαν σε αυτά. Αποσιωπούν ότι δε βρέθηκαν όλοι στο ίδιο στρατόπεδο, καθώς ένα μέρος του αστικού πολιτικού κόσμου εγκατέλειψε τη χώρα περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να επιστρέψει πάλι στις κυβερνητικές θέσεις και τα υπουργεία, ενώ ένα άλλο συνεργάστηκε με τους κατακτητές.
Στη θέση της αλήθειας βάζουν τα κηρύγματα για «εθνική ομοψυχία» μπροστά στην καπιταλιστική κρίση, για υποταγή δηλαδή στην αντιλαϊκή πολιτική, τις κραυγές ενάντια στην υποτιθέμενη «ξένη κατοχή» και τη «γερμανική μπότα». Ορισμένοι κάνουν λόγο για την ανάγκη για ένα «νέο ΕΑΜ», προσπαθούν να φέρουν το ΕΑΜ στα μέτρα τους και στα μέτρα της «αριστερής κυβέρνησης» που προβάλλουν ως διέξοδο. Σε αυτά τα δίχτυα οι γυναίκες είναι πιο εύκολο να εγκλωβιστούν. Από τη μια τις πιέζει ασφυκτικά η αντιλαϊκή πολιτική και από την άλλη τις χωρίζει απόσταση από την οργάνωση και τη δράση στο κίνημα, τις δυσκολεύει η έλλειψη ελεύθερου χρόνου ακόμα και να συζητήσουν, να μελετήσουν, να προβληματιστούν σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτά.
Παράλληλα, δε σταματούν να ρίχνουν στη συνείδηση των εργαζομένων το δηλητήριο της εξίσωσης του κομμουνισμού με το φασισμό και της θεωρίας για τη σύγκρουση των «δύο άκρων». Συκοφαντούν το σοσιαλισμό και παράλληλα βγάζουν λάδι το καπιταλιστικό σύστημα που γέννησε και έθρεψε το φασισμό και το ναζισμό. Διαμορφώνουν το κατάλληλο έδαφος που χρειάζεται για να παρουσιάζονται ως «πατριωτικές» δυνάμεις, όπως η «Χρυσή Αυγή», που είναι ιδεολογικοί και πολιτικοί απόγονοι των προδοτών και των δοσίλογων, των βασανιστών και των δολοφόνων χιλιάδων αγωνιστών και αγωνιστριών. Δυνάμεις που σήμερα βάζουν πλάτη στη μετατροπή των εργαζομένων σε σύγχρονους σκλάβους, αναλαμβάνουν πρόθυμα το ρόλο του μαστιγίου στα χέρια του αστικού πολιτικού συστήματος και καλλιεργούν σκοταδιστικές απόψεις.
Η ανασύνταξη και η αντεπίθεση του εργατικού και λαϊκού κινήματος ενάντια στη σημερινή επίθεση του κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνουν πράξη χωρίς τη συμβολή των γυναικών των λαϊκών οικογενειών. Η οργάνωσή τους σε κάθε χώρο δουλειάς και σε κάθε λαϊκή γειτονιά πρέπει και σήμερα να γίνει σε σύγκρουση με εμπόδια και δυσκολίες. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα ιδεολογήματα για την «αναποτελεσματικότητα» των αγώνων, τη μοιρολατρία, τη διάδοση του ατομισμού και την απαξίωση της συλλογικότητας. Χρειάζεται να απαντήσει σε αντιδραστικές αντιλήψεις που αναβιώνουν στο έδαφος της καπιταλιστικής κρίσης και περιορίζουν το ρόλο των γυναικών στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού, στη φροντίδα των παιδιών και της οικογένειας. Οι σελίδες της Ιστορίας είναι για τις εργαζόμενες, τις νέες, τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων πηγή έμπνευσης και οδηγός ώστε να ανταποκριθούν στο σημερινό καθήκον της πάλης για την ανατροπή.

Ευτ. Χαϊντούτη