«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»

Καλοστημένη παγίδα για τα δικαιώματα των γυναικών

Στη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την «κοινωνική οικονομία και επιχειρηματικότητα» προχώρησε η κυβέρνηση προσπαθώντας να συνδέσει, με τη βοήθεια και των υπόλοιπων κομμάτων του κεφαλαίου, την «κοινωνική οικονομία» με την έξοδο από την κρίση. Οσο η καπιταλιστική κρίση βαθαίνει και η διαχείρισή της γίνεται δυσκολότερη, το αστικό πολιτικό σύστημα εντείνει την προσπάθεια να καλλιεργεί στα λαϊκά στρώματα αυταπάτες, πως είναι δυνατό μέσα από τις «κοινωνικές επιχειρήσεις» να δοθεί διέξοδος και μάλιστα σε όφελος του λαού στα αδιέξοδα του καπιταλισμού και της κρίσης του.

Η προπαγάνδα αυτή εστιάζει με τρόπο συστηματικό στις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Από τη μια τα θηριώδη ποσοστά ανεργίας τα οποία αντιμετωπίζουν και από την άλλη οι αυξημένες ανάγκες τους για κοινωνικές υπηρεσίες, τις μετατρέπουν σε εύκολους στόχους για τις «λύσεις» που προετοιμάζει η κυβέρνηση. Οι γυναίκες στοχοποιούνται διπλά: τόσο ως άνεργες που θα κληθούν να επιβιώσουν ως συνεταίροι - εργαζόμενες στις «κοινωνικές επιχειρήσεις», όσο και ως αποδέκτες - αγοραστές των υπηρεσιών των επιχειρήσεων αυτών.

Με το μαστίγιο της ανεργίας...

Η θεσμοθέτηση της «κοινωνικής οικονομίας» προβάλλεται ως ένα μέτρο που βοηθά την ένταξη ανέργων στην αγορά εργασίας, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συνεταιρισθούν και να δημιουργήσουν «κοινωνικές επιχειρήσεις». Η διαχείριση της ανεργίας μέσα από την ίδρυση και τη λειτουργία «κοινωνικών επιχειρήσεων» είναι απόλυτα εναρμονισμένη με το «όραμα» της κυβέρνησης για «έναν εργαζόμενο σε κάθε οικογένεια». Οπως ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας, Γ. Κουτρουμάνης, ανέφερε κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή, προτεραιότητα στα προγράμματα απασχόλησης θα έχουν οι οικογένειες και τα νοικοκυριά εκείνα στα οποία δεν υπάρχει ούτε ένας εργαζόμενος. Δίνεται, με άλλα λόγια, η «ευκαιρία» σε ένα μέρος των γυναικών, που πλήττεται σφοδρά από την αντιλαϊκή πολιτική και την ανεργία, να απασχοληθεί προσωρινά και μάλιστα σε θέσεις εργασίας με περιορισμένα εργασιακά δικαιώματα, με χαμηλές και επισφαλείς απολαβές.
Είναι ενδεικτικό για το είδος της απασχόλησης στις επιχειρήσεις αυτές, το γεγονός ότι ανοίγει ο δρόμος για την «εθελοντική» υποτίθεται, ακόμα και άμισθη εργασία με μόνο αντάλλαγμα την αναγνώριση προϋπηρεσίας ή την πιστοποίηση μιας υποτυπώδους κατάρτισης. Προκειμένου να επιταχυνθεί η πορεία αυτή, η ΝΔ πρότεινε τη σύναψη συμφωνιών «ώστε στα προγράμματα κατάρτισης των εργαζομένων των κοινωνικών επιχειρήσεων να συμπεριλαμβάνονται και οι εθελοντές, όπως επίσης και ο χρόνος εθελοντικής προσφοράς να συμπεριλαμβάνεται ως χρόνος επαγγελματικής εμπειρίας (...)».

...και το καρότο της επιχειρηματικότητας

Παράλληλα, προσπαθούν να χρυσώσουν στις γυναίκες το χάπι, παρουσιάζοντας τη δουλειά στις «κοινωνικές επιχειρήσεις» όχι σαν μια λύση ανάγκης αλλά σαν μια επιλογή που μπορεί από άνεργες να τις μεταμορφώσει σε... επιχειρηματίες. Οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων έχουν πείρα για την πολυδιαφημισμένη «γυναικεία επιχειρηματικότητα» και τους «γυναικείους συνεταιρισμούς». Στην πλειοψηφία τους οι συνεταιρισμοί αυτοί μέχρι σήμερα δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα του «αγροτουρισμού», ασχολούνται με την παραγωγή και τη διάθεση παραδοσιακών προϊόντων. Οι γυναίκες - μέλη τους αντιμετωπίζουν δυσκολίες και προβλήματα όσον αφορά την παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων τους, την αδυναμία να αντεπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας, ακόμα και στο κόστος των ασφαλιστικών τους εισφορών. Πολλές φορές η δουλειά τους στους συνεταιρισμούς αυτούς δεν τους αποφέρει ούτε ένα μεροκάματο για να ενισχύσουν με αυτό το εισόδημα της οικογένειάς τους.
Παρά το γεγονός ότι υπερτονίζεται ο υποτιθέμενος «μη κερδοσκοπικός» χαρακτήρας τους, οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) στην ουσία αποτελούν αστικούς συνεταιρισμούς που εμπορεύονται υπηρεσίες και αγαθά. Συστηματικά καλλιεργούνται αυταπάτες για τον τρόπο λειτουργίας των «κοινωνικών επιχειρήσεων», για τις διαφορές που υποτίθεται πως υπάρχουν ανάμεσα στην «αλληλέγγυα επιχειρηματικότητα» και τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, για τον «κοινωνικό σκοπό» των Κοιν.Σ.Επ. σε αντίθεση με τις κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αντικειμενικά οι Κοιν.Σ.Επ. είναι αναγκασμένες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των μελών τους, να λειτουργήσουν με βάση τους κανόνες και τους νόμους του καπιταλισμού. Πρέπει να πουλήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με στόχο το κέρδος. Να ανταγωνιστούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου, προκειμένου να επιβιώσουν.

Οι κοινωνικές υπηρεσίες στο στόχαστρο

Το πεδίο δραστηριότητάς τους διαγράφεται πολύ ευρύ, καθώς αποτελούν έναν τρόπο επιχειρηματικής διαχείρισης των λαϊκών αναγκών για κοινωνικές υπηρεσίες και μάλιστα σε μια περίοδο που οι ανάγκες αυτές οξύνονται από τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις και την οικονομική κρίση. Στόχος, όπως το υπουργείο Εργασίας λέει, είναι να δημιουργηθεί «μια νέας μορφής "κοινωνική αγορά" γύρω από προϊόντα και υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα, που είναι απαραίτητα σε μια περίοδο κρίσης». Πρόσφορο έδαφος για τη δράση των «κοινωνικών επιχειρήσεων» έχουν φροντίσει οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ να υπάρχει, αφού έχουν αποψιλώσει από προσωπικό παιδικούς σταθμούς, τεχνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων, νοσοκομεία, σχολεία, ενώ οδηγούν σε συγχώνευση και κλείσιμο όλο και περισσότερες κοινωνικές υποδομές.
Με σαφήνεια προσδιόρισε με την ομιλία της στη Βουλή η πρώην υπουργός Εργασίας, Λ. Κατσέλη, το πεδίο δράστης των Κοιν.Σ.Επ.: «Πέντε κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι (...) ή νοσηλευτές ή βρεφοκόμοι που μέσα από μία ένταξη κοινωνικής φροντίδας μπορεί να συνεταιρισθούν για την παροχή με λογικό και χαμηλό κόστος (...) υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας σε τοπικό επίπεδο για στήριξη ηλικιωμένων, παιδιών, βρεφών, ατόμων με αναπηρία στο σπίτι, στη γειτονιά, στο δήμο»...
Με την «κοινωνική οικονομία» δίνεται νέα ώθηση στην απόσυρση του αστικού κράτους από την υποχρέωση να παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες δωρεάν, σε όλους όσους τις χρειάζονται. Δημιουργείται ένα υποτυπώδες «δίχτυ προστασίας» από υποβαθμισμένες, ενδεχομένως και κακής ποιότητας υπηρεσίες, επί πληρωμή, παράλληλα με τις εμπορευματοποιημένες ή ιδιωτικοποιημένες κοινωνικές υπηρεσίες. Οι γυναίκες, που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από τις υπηρεσίες αυτές, πλήττονται διπλά, αφού θα αναγκαστούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη, αλλά και να αρκεστούν σε στοιχειώδεις και όχι πλήρεις και αναβαθμισμένες υπηρεσίες προσχολικής αγωγής, προνοιακές και υγειονομικές υπηρεσίες για τους ηλικιωμένους, τους χρονίως πάσχοντες, τα ΑμΕΑ.

Επίθεση στη συνείδηση των γυναικών

Η «κοινωνική οικονομία και επιχειρηματικότητα» παρουσιάζεται μέσα από την αστική προπαγάνδα σαν ένας τομέας που «ταιριάζει» στις γυναίκες, που συμβαδίζει με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τις γνώσεις που διαθέτουν από τη φροντίδα των μελών της οικογένειάς τους και μπορεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα και τις ανάγκες τους. Οι αναφορές στο αίσθημα αλληλεγγύης και την ευαισθησία των γυναικών ειδικά για τις κοινωνικές υπηρεσίες, στόχο έχουν να παρουσιάσουν τις «κοινωνικές επιχειρήσεις» ως ιδανικό πεδίο για την εργασία των γυναικών, να καλλιεργήσουν αυταπάτες για τη «γυναικεία επιχειρηματικότητα» ότι τάχα μπορούν οι γυναίκες της λαϊκής οικογένειας να γίνουν επιχειρηματίες και παράλληλα να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. Σε αυτή την προσπάθεια αποπροσανατολισμού και δημιουργίας αυταπατών, ιδιαίτερη είναι η συμβολή του χώρου του οπορτουνισμού. Αυτό που προτείνουν στις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων είναι να προσπαθήσουν να επιβιώσουν όπως - όπως, εμπορευόμενες τις λαϊκές ανάγκες για κοινωνικές υπηρεσίες.
Στον αντίποδα βρίσκεται η πάλη, ώστε να τεθεί η εργασία των γυναικών και συνολικά του λαού στην υπηρεσία της ευημερίας του, για να μη στερείται καμία γυναίκα, καμία λαϊκή οικογένεια τις κοινωνικές υπηρεσίες που έχει ανάγκη και μάλιστα με την υψηλότερη ποιότητα και δωρεάν. Είναι ο δρόμος που προτείνει στο λαό το ΚΚΕ, η πάλη για να γίνουν τα μέσα παραγωγής λαϊκή περιουσία και να σχεδιαστεί κεντρικά η παραγωγή από την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, με κριτήριο την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των εργαζομένων και των οικογενειών τους.

Ευτυχία ΧΑΪΝΤΟΥΤΗ