Η απάτη της εξίσωσης των μισθών σε βαλκανικά επίπεδα...

«Οταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας φτάσει σε ορισμένο βαθμό, οι δυνάμεις αυτές έρχονται σε αντίφαση με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν, ή, για να μεταχειριστούμε τη νομική έκφραση, με τις σχέσεις της ιδιοκτησίας, μέσα στις οποίες ως τότε είχανε κινηθεί. Οι σχέσεις αυτές, από μορφές ανάπτυξης (Entwicklungsformen) των παραγωγικών δυνάμεων, γίνονται τώρα φραγμοί τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με τη μεταβολή της οικονομικής βάσης, ανατρέπεται περισσότερο ή λιγότερο γοργά ή αργά ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα».Κ. Μαρξ: «Εισαγωγή στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας»

Το μεγάλο κόλπο «grosso» της εγχώριας και ευρωπαϊκής ολιγαρχίας, με στόχο την αλλαγή των όρων ανταγωνισμού του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, προκειμένου να εδραιώσουν τη θέση τους στον ταχύτατα μεταβαλλόμενο διεθνή καταμερισμό εργασίας, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Πολύ απλά, οι εγκέφαλοι του ευρωπαϊκού και διεθνούς κεφαλαίου, έχουν πειστεί και έχουν διαμορφώσει την άποψη, ότι για να αντεπεξέλθει ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός στον ανταγωνισμό που σοβεί με τις ασιατικές οικονομίες χαμηλού «εργατικού κόστους» της Κίνας και της Ινδίας, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα όπλα των αντιπάλων τους. Θα πρέπει να μειώσουν το «εργασιακό κόστος» σε ασιατικά επίπεδα...

Motion Team

Πρόκειται για στρατηγικές επιλογές που συνιστούν μία τεραστίων διαστάσεων πολιτική, οικονομική και πολιτιστική οπισθοδρόμηση της ευρωπαϊκής ηπείρου, πρωτοφανούς ίσως στην ιστορία της ανθρωπότητας σε ειρηνική περίοδο, από την υλοποίηση της οποίας διακυβεύεται το μέλλον εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων. Από την άλλη, βέβαια, οι εξελίξεις αυτές καταδεικνύουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τα πολύ στενά διαχειριστικά όρια του σύγχρονου καπιταλισμού. Ενός τρόπου παραγωγής, που δεν είναι πλέον σε θέση να αφομοιώσει την καλπάζουσα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, οι οποίες έρχονται σε απ' ευθείας σύγκρουση με τις υφιστάμενες παραγωγικές σχέσεις. Από την άποψη αυτή, η καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια της ανθρώπινης εργατικής δύναμης, ως αμυντική και όχι επιθετική μορφή αντίδρασης, προβάλλει για τις δυνάμεις του κεφαλαίου σαν μονόδρομος. Από την άλλη όμως, πρόκειται για τρανταχτή ομολογία ότι το σύστημα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης έφαγε τα ψωμιά του, έφτασε στα ιστορικά του όρια, και καθήκον της ανθρωπότητας πλέον είναι να το θάψει με όλες τις αρμόζουσες τιμές...

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η Ελλάδα φαίνεται ότι χρησιμοποιείται σήμερα σαν ευκαιρία για την ισοπέδωση των μισθών και τη βίαιη μείωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, σε όσο το δυνατό χαμηλότερα δυνατά επίπεδα. Από την άποψη αυτή, οι τροχιοδεικτικές βολές που εξαπολύουν οι εκπρόσωποι της τρόικας, για μισθούς Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Κροατίας, είναι μόνο ενδεικτικές για το πού θέλουν να οδηγήσουν τα πράγματα. Ακόμα και αν το πετύχουν, θα μας πουν μετά, ότι, παρά ταύτα, οι μισθοί στην Ελλάδα παραμένουν υψηλοί σε σχέση με την Κίνα, την Ινδία, το Μπαγκλαντές... Είναι μια διαδικασία συνεχούς μείωσης μισθών και βιοτικού επιπέδου χωρίς όρια. Μόνο που οι σχεδιασμοί αυτοί υπάρχουν μόνο στα μυαλά των αρρωστημένων εγκεφάλων της εγχώριας και διεθνούς ολιγαρχίας. Το τι πραγματικά θα γίνει θα το κρίνει, όπως πάντα, η ταξική πάλη.
Αλλά, για να συνεχίσουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, άμα αρχίσουν να ξηλώνουν το πουλόβερ στην Ελλάδα, μετά θα περάσουν σε άλλες χώρες, πιθανόν στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία που είναι και αυτές σε προγράμματα «διάσωσης». Σειρά μετά θα έχουν η Ισπανία και η Ιταλία, για να πάρει η μπάλα και τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μηδέ εξαιρουμένων και αυτών που διατηρούν σήμερα τα 3Α... Στόχος, σε πρώτη φάση, είναι η διαμόρφωση ευρωπαϊκών μισθών 200 - 300 άντε 400 ευρώ. Σε ποιο σημείο, όμως, θα εξισορροπήσει η διελκυστίνδα των μισθών, θα το κρίνει ο ανταγωνισμός... Ετσι, λένε.

Ανεκδιήγητοι απολογητές του συστήματος

Δεν έχουμε καμία αμφιβολία για το πού θέλουν να οδηγήσουν τα πράγματα. Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ενωση που ονειρεύονται, θα είναι ένα απέραντο στρατόπεδο εργασίας, όπου ο μόνος νόμος που θα ισχύει θα είναι το δίκαιο των εργοδοτών να καθορίζουν, αν θα πληρώσουν, πόσο θα πληρώσουν, ποιοι και πόσο θα εργαστούν. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Αυτό όμως που προκαλεί, είναι ο άτιμος τρόπος, με τον οποίο επιχειρούν να εξισώσουν τους μισθούς στην Ελλάδα με αυτούς των άλλων βαλκανικών χωρών.
Και οι πρωτοετείς φοιτητές οικονομικών σχολών γνωρίζουν τις βασικές παραμέτρους του ύψους καθορισμού των μισθών σε μια χώρα, αλλά και τις μισθολογικές διαφορές που εμφανίζονται ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες.
Ακόμα και η αστική οικονομία αναγνωρίζει ότι το επίπεδο των μισθών σε μια χώρα προσδιορίζεται από:

• Το επίπεδο ανάπτυξης της παραγωγικότητας της εργασίας.
• Το επίπεδο των τιμών.

Δίπλα στους δύο αυτούς παράγοντες θα προσθέσουμε και έναν τρίτο. Το επίπεδο της ταξικής πάλης στη συγκεκριμένη χώρα.
Ο τρίτος αυτός παράγοντας - το επίπεδο της ταξικής πάλης στη διαμόρφωση των μισθών - είναι κατανοητός από κάθε άνθρωπο και δε χρειάζεται κάποια άλλη εξήγηση.
Για τους δύο πρώτους, έχουμε να πούμε τα εξής: Η ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας είναι ο προσδιοριστικός εκείνος παράγοντας που ακολουθεί τον άνθρωπο από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του στον πλανήτη Γη και παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των κοινωνικών - οικονομικών σχηματισμών. Εν ολίγοις, η παραγωγικότητα της εργασίας σηματοδοτεί το επίπεδο των επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων κάθε κοινωνίας στην ανοδική της εξέλιξη, αλλά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στα χέρια των εκμεταλλευτριών τάξεων, γίνεται όπλο αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας (παραγωγή της σχετικής υπεραξίας).
Για να γίνει κατανοητός ο ρόλος της, θα αναφέρουμε το παράδειγμα του χειροκίνητου αργαλειού που χρησιμοποιούν κοινωνίες με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης και του μηχανοκίνητου αργαλειού που αποτελεί το σήμα κατατεθέν του καπιταλισμού της πρώιμης ανάπτυξης. Αυτός που εργάζεται με χειροκίνητο αργαλειό, στη διάρκεια μιας 10ωρης εργάσιμης ημέρας, μπορεί να παράγει ένα μικρό χαλί. Αντίθετα, αυτός που χειρίζεται τον μηχανικό αργαλειό, που επίσης εργάζεται 10 ώρες την ημέρα, είναι σε θέση να παράγει 100 - 500 ακόμα και 1.000 χαλιά. Στην περίπτωση αυτή, λέμε ότι η παραγωγικότητα εργασίας αυτού που χειρίζεται τον μηχανικό αργαλειό, είναι 100 - 500 και 1.000 φορές μεγαλύτερη από εκείνον που χειρίζεται τον χειροκίνητο αργαλειό. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Εκείνος που χρησιμοποιεί τον μηχανικό αργαλειό, καταναλώνει 100 - 500 και 1.000 φορές περισσότερες πρώτες και δευτερεύουσες ύλες στη διάρκεια μιας 10ωρης εργασίας, σε σχέση με αυτόν που εργάζεται με τον χειροκίνητο αργαλειό. Πέραν τούτου, το προϊόν της εργασίας του μηχανικού αργαλειού είναι δεκάδες και εκατοντάδες φορές φθηνότερο από το προϊόν του χειροκίνητου αργαλειού, επειδή η κάθε μονάδα του προϊόντος που δημιουργείται μηχανικά ενσωματώνει ελάχιστη εργασία, σε σχέση με την εργασία που ενσωματώνει το προϊόν που κατασκευάστηκε με τον χειροκίνητο αργαλειό. Αυτός είναι και ο λόγος που τα χειροποίητα χαλιά είναι πανάκριβα σε σχέση με αυτά που προέρχονται από μηχανική επεξεργασία. Τέλος, ο χρόνος εργασίας στη διάρκεια του οποίου ο εργάτης εργάζεται για τον εαυτό του, στην περίπτωση της χρήσης μηχανών στην παραγωγή, αναλογεί σε μια μάζα προϊόντος πολλαπλάσιας από τη μάζα του προϊόντος που δικαιούται αυτός που εργάζεται με χειροκίνητο αργαλειό.
Το παράδειγμα αυτό αν το ανάγουμε σε επίπεδο κοινωνίας, οδηγεί στο αυτονόητο συμπέρασμα ότι κοινωνίες με υψηλή παραγωγικότητα της εργασίας, στη διάρκεια ενός έτους, παράγουν κοινωνικό προϊόν πολλαπλάσιο από κοινωνίες με χαμηλή τεχνική βάση παραγωγής. Από τη στιγμή που το καθαρό προϊόν μιας καπιταλιστικής κοινωνίας - το καθαρό προϊόν προκύπτει αν από το ακαθάριστο προϊόν αφαιρέσουμε αυτό που θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή του νέου έτους (αναπαραγωγή κεφαλαίου) - μοιράζεται ανάμεσα στους καπιταλιστές (με τη μορφή της υπεραξίας) και τους εργάτες (με τη μορφή του μισθού), είναι ευνόητο, ότι οι μισθοί και τα κέρδη αυξάνουν, ανάλογα με την αύξηση του καθαρού κοινωνικού προϊόντος. Αν π.χ. το καθαρό προϊόν σε μια χώρα είναι 20 δισ. και σε μια άλλη χώρα 100 δισ. στη δεύτερη αυτή χώρα, ακόμα και στην περίπτωση που οι καπιταλιστές μοιραστούν στα ίσα με τους εργάτες το προϊόν αυτό, τους αναλογούν 50 δισ. και άλλα 50 δισ. αναλογούν σε μισθούς. Ακόμα και αν δεχτούμε την απίθανη περίπτωση ότι στην πρώτη χώρα, όλο το καθαρό προϊόν καταλήγει στους καπιταλιστές, αυτοί θα μοιραστούν μόνο 20 δισ.
Αρα, η μάζα και το ύψος των μισθών και των κερδών, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό - αλλά όχι μόνο από αυτό - από το επίπεδο παραγωγικότητας της εργασίας.

Οι τιμές

Οσο για τις τιμές, είναι πέρα για πέρα λογικό, ότι το επίπεδο των τιμών μιας χώρας καθορίζει και το επίπεδο της αγοραστικής δύναμης των μισθών. Οταν π.χ. το επίπεδο των τιμών είναι 100, με 1.000 ευρώ αγοράζεις 10 εμπορεύματα. Αν το επίπεδο των τιμών είναι 50, τότε με 1.000 ευρώ αγοράζει κανείς 20 εμπορεύματα. Αρα στη δεύτερη περίπτωση τα 1.000 ευρώ εκφράζουν διπλάσια αγοραστική δύναμη από την πρώτη, άρα στη δεύτερη περίπτωση, ο πραγματικός μισθός είναι διπλάσιος από την πρώτη. Οι οικονομολόγοι για να εξαλείψουν τις διαφορές των τιμών στην επίδραση των μισθών, ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες, έχουν εισάγει το δείκτη των μισθών σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ).

Ελλάδα - Βουλγαρία - Ρουμανία - Πορτογαλία...

Αρα με τα δεδομένα αυτά, ας συγκρίνουμε τα επίπεδα των κατώτατων μισθών σε Ελλάδα και Βουλγαρία, όπως μας έχουν ζαλίσει τον έρωτα οι τροϊκανοί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της «Γιούροστατ» το Γενάρη του 2009 - πριν από την κατεδάφισή του κατά 22% - ο κατώτατος ονομαστικός μισθός στην Ελλάδα ήταν 818 ευρώ, στη Βουλγαρία 123 ευρώ, στη Ρουμανία 153 ευρώ και στην Πορτογαλία 525 ευρώ. Από τη μεταξύ τους σύγκριση προκύπτει ότι ο κατώτατος ονομαστικός μισθός στην Ελλάδα, ήταν το Γενάρη του 2009, 6,67 φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο μισθό της Βουλγαρίας, 5,35 φορές μεγαλύτερος από της Ρουμανίας και 1,56 φορές μεγαλύτερος από της Πορτογαλίας.
Ομως, την ίδια στιγμή, τα επίπεδα τιμών με βάση το 100, στην Ελλάδα ήταν 92, στη Βουλγαρία 45, στη Ρουμανία 51 και στην Πορτογαλία 86.
Αν τώρα τους μισθούς τους ανάγουμε σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (εξαλείφουμε, δηλαδή, την επίπτωση των τιμών), ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα διαμορφώνεται στα 870 ευρώ, στη Βουλγαρία στα 240 ευρώ, στη Ρουμανία στα 263 ευρώ και στην Πορτογαλία στα 606 ευρώ. Από τη νέα τώρα σύγκριση προκύπτει ότι η αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα είναι 3,62 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της Βουλγαρίας, 3,31 από της Ρουμανίας και 1,44 από της Πορτογαλίας. Από την άλλη πλευρά, η αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα, αναλογεί στο 65% της Ολλανδίας, στο 62% του Λουξεμβούργου, στο 69% του Βελγίου, στο 73% της Γαλλίας, στο 75% της Αγγλίας και της Ιρλανδίας.
Δε σταματάμε όμως εδώ. Θα πρέπει τώρα να εξετάσουμε τα επίπεδα παραγωγικότητας μεταξύ των συγκρίσιμων κρατών. Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ (2010), το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 27.310 δολάρια, ενώ της Βουλγαρίας μόνο 6.356 δολάρια. Αρα, η κατά κεφαλήν παραγωγικότητα της Ελλάδας ήταν 4,29 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της Βουλγαρίας. Σύμφωνα επίσης με τα ίδια στοιχεία, ήταν 3,62 φορές μεγαλύτερη από την κατά κεφαλήν παραγωγικότητα της Ρουμανίας και κατά 1,26 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της Πορτογαλίας. Από την άλλη πλευρά, η κατά κεφαλήν παραγωγικότητα της Ελλάδας ανερχόταν μόλις στο 57% της κατά κεφαλήν παραγωγικότητας του Βελγίου.
Βλέπουμε, επομένως, ότι οι διαφορές που υπήρξαν μεταξύ της Ελλάδας και των Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Πορτογαλίας, στην αγοραστική δύναμη των μισθών, αν λάβουμε υπόψη και τα επίπεδα παραγωγικότητας κάθε χώρας, εκμηδενίζονται.
Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι της Βουλγαρίας θα πρέπει να συνεχίσουν να ζουν με κατώτατο μισθό 123 ευρώ, ούτε της Ρουμανίας με 156 ευρώ, ούτε της Ελλάδας με 500 ευρώ (μετά την πρώτη μείωση κατά 22%). Είναι όλοι τους θύματα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και από κοινού πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους, για να ανατρέψουν το σύστημα που γεννά την κοινωνική και οικονομική ανισότητα.
Από την άλλη, προκύπτει επίσης ένα πολύ σοβαρό συμπέρασμα. Οτι, με δεδομένα τα διαφορετικά επίπεδα παραγωγικότητας και τιμών μεταξύ των χωρών, αν οι μισθοί της Ελλάδας κατεβούν στα επίπεδα της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργασίας στην Ελλάδα θα είναι πολλαπλάσιος από το βαθμό εκμετάλλευσης που υπάρχει στις δύο αυτές χώρες. Με άλλα λόγια, το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων εργαζομένων, η απόλυτη εξαθλίωσή τους θα κατρακυλήσει πολύ πιο κάτω από τα επίπεδα της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ