ΓΟΝΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ Μακριά από τις ανάγκες των εργαζόμενων γυναικών και της λαϊκής οικογένειας

Διατάξεις που επιφέρουν αλλαγές στο καθεστώς που διέπει το δικαίωμα στη γονική άδεια περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το πολυνομοσχέδιο που κατέθεσε το υπουργείο Εργασίας την περασμένη Δευτέρα στη Βουλή. Οι αλλαγές που προωθούνται από τα άρθρα του σχεδίου νόμου έχουν ως σκοπό την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/18/ΕΕ, της 8ης Μάρτη 2010. Ο στόχος της διευκόλυνσης των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, στην άσκηση των γονεϊκών τους υποχρεώσεων για την ανατροφή του παιδιού μπορεί να είναι διακηρυγμένος τόσο στην οδηγία όσο και στο σχέδιο νόμου που την ενσωματώνει, όμως όλα όσα προβλέπουν δε βελτιώνουν στο ελάχιστο τη ζωή της εργατικής - λαϊκής οικογένειας.Το δικαίωμα να πάρει γονική άδεια ανατροφής έχει κάθε εργαζόμενος γονιός με προϋπόθεση τη συμπλήρωση ενός χρόνου εργασίας στον ίδιο εργοδότη. Η διάρκεια της άδειας αυτής αυξάνεται από τους τρεισήμισι μήνες, που προβλέπονταν μέχρι σήμερα, στους τέσσερις. Επίσης, διευρύνεται το διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου ο γονιός μπορεί να κάνει χρήση της άδειας. Ετσι, το σημερινό όριο που έφτανε μέχρι τη συμπλήρωση των τρεισήμισι ετών του παιδιού επεκτείνεται μέχρι τη συμπλήρωση της ηλικίας των έξι ετών του. Το δικαίωμα στη γονική άδεια ανατροφής αφορά αυτοτελώς το κάθε παιδί, με τον όρο όμως να μεσολαβεί ένας χρόνος «πραγματικής απασχόλησης», ένας χρόνος δηλαδή χωρίς διακοπή της εργασίας, στον ίδιο εργοδότη από τη λήξη της προηγούμενης άδειας μέχρι τη χορήγηση νέας για το επόμενο παιδί.

Κενό γράμμα

Οι όποιες μικροαλλαγές δεν αλλάζουν σε τίποτα την ουσία: Η γονική άδεια ανατροφής είναι μια άδεια άνευ αποδοχών. Η μητέρα ή ο πατέρας, δηλαδή, που αποφασίζουν να κάνουν χρήση της μένουν χωρίς μισθό για όσο διάστημα αυτή διαρκεί. Επιπλέον, ο γονιός για να έχει ασφαλιστική κάλυψη πρέπει να καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές, τις δικές του και τις εργοδοτικές. Την ίδια στιγμή που οι μισθοί των εργαζομένων βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση και η ανεργία καλπάζει, η δυνατότητα των νέων γονιών να επιβιώσουν με ένα μόνο από τους δύο μισθούς τους, εάν υπάρχουν δύο μισθοί και δεν είναι ο ένας τους άνεργος, μοιάζει απίθανη. Η ολοένα και μεγαλύτερη επέκταση της ελαστικής απασχόλησης σε συνδυασμό με την αυξημένη ανεργία, κυρίως στους νέους και τις νέες, κάνει αδύνατη την ικανοποίηση της προϋπόθεσης του νόμου, στον ένα χρόνο, όταν, για παράδειγμα, η απασχόληση είναι διακεκομμένη ακόμη και αν είναι στον ίδιο εργοδότη. Δηλαδή, αν δουλεύει στον ίδιο εργοδότη για τρεις μήνες, σταματήσει για ένα μήνα και ξαναδουλέψει άλλους δύο και στη συνέχεια ξανασταματήσει για άλλο ένα μήνα ή δεκαπέντε μέρες και μετά ξαναδουλέψει ως το τέλος του χρόνου δε συμπληρώνει τις προϋποθέσεις του νόμου.
Παράλληλα, η κατάργηση βασικών κοινωνικών παροχών, με κραυγαλέο παράδειγμα την κατάργηση του επιδόματος τοκετού για τις μητέρες που γεννούν σε δημόσια μαιευτήρια, επιδεινώνει την κατάσταση για τα νέα ζευγάρια και περιορίζει ακόμα πιο πολύ τη δυνατότητά τους να ζήσουν την οικογένειά τους με τη δουλειά έστω και του ενός γονιού, πόσο μάλλον να καταβάλουν από την άδεια τσέπη τους ασφαλιστικές εισφορές προκειμένου να έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και σύνταξη.
Με την ίδια έννοια, πρακτικά ανεφάρμοστη για τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μοιάζει και η δυνατότητα που δίνει ο νόμος να χορηγείται διπλάσια άδεια στον ένα γονιό σε περίπτωση θανάτου του άλλου ή αφαίρεσης της γονικής μέριμνας από αυτόν. Στην πράξη μια μονογονεϊκή οικογένεια μπορεί να κάνει χρήση αυτής της ρύθμισης μόνο στην περίπτωση που διαθέτει άλλους πόρους και εισοδήματα πέρα από το μισθό του γονιού. Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, ειδική γονική άδεια δέκα εργάσιμων ημερών το χρόνο με αποδοχές, για τους γονείς παιδιών με σοβαρές ασθένειες που απαιτούν μεταγγίσεις, αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι δεν προβλέπεται τίποτα σχετικά με τους γονείς παιδιών με βαριά κινητική αναπηρία και νοητική υστέρηση, παρά το γεγονός ότι οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν σημαντικό μέρος του συνόλου των ατόμων με αναπηρία και οι οικογένειες αυτές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από σχετικές διευκολύνσεις.

Πυξίδα η στρατηγική του κεφαλαίου

Είναι σαφές ότι τόσο το νομοσχέδιο όσο και η ευρωπαϊκή οδηγία την οποία αυτό ενσωματώνει δεν έχουν στόχο να καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες των νέων γονιών και των οικογενειών τους. Αφετηρία για τη διαμόρφωσή τους αποτελεί η πολιτική της ΕΕ και των κομμάτων που την υπηρετούν. Στη βάση αυτή, το ζητούμενο των συγκεκριμένων ρυθμίσεων είναι η «εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής», για να γίνουν οι εργαζόμενοι, άνδρες και γυναίκες, πιο «προσαρμοστικοί» και «ευέλικτοι» για τους εργοδότες.
Από τις ρυθμίσεις αυτές διπλά και τριπλά κερδισμένο βγαίνει το κεφάλαιο: Επιδιώκει την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην παραγωγή, τη «γυναικεία απασχολησιμότητα», στην κατεύθυνση που έχει θέσει η στρατηγική «ΕΕ 2020» να φτάσει σε ποσοστό της τάξης του 75% μέχρι το 2020, την αύξηση δηλαδή της υπεραξίας και του κέρδους που βγάζει από την απλήρωτη δουλειά τους. Ταυτόχρονα, επεκτείνει τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης και στα δύο φύλα, με το πρόσχημα της καλύτερης κατανομής των οικογενειακών ευθυνών στο ζευγάρι και της συμμετοχής και των δύο γονιών στην ανατροφή του παιδιού. Με την απλήρωτη γονική άδεια ο εργοδότης μειώνει το λεγόμενο μισθολογικό και μη μισθολογικό «κόστος» για ένα διάστημα, ενώ δημιουργεί και το ανάλογο «κοινωνικό προφίλ». Μεταφέροντας την αποκλειστική ευθύνη για τη φροντίδα των μελών της οικογένειας στο ζευγάρι και κυρίως στη γυναίκα, απαλλάσσει το αστικό κράτος από κάθε υποχρέωση να παρέχει δημόσιες και δωρεάν υποδομές και υπηρεσίες, το πολύ πολύ να τους «εξασφαλίσει» μια γονική άδεια άνευ αποδοχών για να μεγαλώσουν το παιδί τους. Πολλαπλά ζημιωμένοι είναι οι ίδιοι οι γονείς: Βιώνουν τις συνέπειες της κατάργησης των εργασιακών τους δικαιωμάτων ενώ επωμίζονται το βάρος της περικοπής και της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών υπηρεσιών.
Υποκριτικό είναι και το ενδιαφέρον της ΕΕ για την ενθάρρυνση των ανδρών να συμμετέχουν στην ανατροφή του παιδιού, στόχος που υποτίθεται πως υπηρετείται από την οδηγία για τη γονική άδεια. Η χρησιμοποίηση της άδειας από τους άνδρες δεν αποτελεί επιλογή για τα περισσότερα ζευγάρια από τη στιγμή που ο μισθός των γυναικών είναι κατά κανόνα ο χαμηλότερος από τους δύο. Επομένως, είναι αυτός που μπορεί ευκολότερα να θυσιαστεί στην περίπτωση που οι νέοι γονείς κάνουν χρήση της γονικής άδειας.

Καμία λύση για την εργατική - λαϊκή οικογένεια

Είναι γεγονός ότι οι νέοι γονείς, και ιδιαίτερα οι μητέρες, βρίσκονται μπροστά σε σημαντικές δυσκολίες, στις οποίες οδηγούν από τη μια τα ψαλιδισμένα δικαιώματα και οι ανεπαρκείς άδειες και από την άλλη η έλλειψη δημόσιων και δωρεάν βρεφονηπιακών σταθμών που θα παρέχουν φροντίδα και προσχολική αγωγή στα παιδιά τους. Η γονική άδεια ανατροφής δεν προσφέρει καμία λύση στα αδιέξοδα που βιώνει η λαϊκή οικογένεια, εκτός από μια ύστατη αναγκαστική επιλογή για τους γονείς που δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση και έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταφύγουν στη χρήση της. Μάλιστα, στις συνθήκες της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, της διόγκωσης της ανεργίας, της επιβολής εκ περιτροπής εργασίας, η γονική άδεια μπορεί να λειτουργήσει και ως προθάλαμος για μια μελλοντική απόλυση και πέταμα του νέου γονιού στην ανεργία.
Σήμερα, οι νέοι γονείς, οι εργαζόμενες μητέρες πρέπει να απαντήσουν με την πάλη τους. Να διεκδικήσουν γονική άδεια που να ακολουθεί μετά το τέλος της άδειας μητρότητας, με διάρκεια ένα έτος και πλήρεις αποδοχές, ασφαλιστικά δικαιώματα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τον πατέρα ή τη μητέρα και δίκτυο δημόσιων και δωρεάν βρεφονηπιακών σταθμών για όλα τα παιδιά χωρίς εξαίρεση.

Ευτυχία ΧΑΪΝΤΟΥΤΗ