ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Πάλη για κοινωνική απελευθέρωση και ισοτιμία

«Η απελευθερωμένη γυναίκα στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού», σοβιετική αφίσα του 1926

Η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση έφερε στο προσκήνιο της ιστορίας την εργατική τάξη και μαζί τις γυναίκες που ανήκουν σε αυτή. Εθεσε στο κέντρο της προσοχής τα καθήκοντα των κομμουνιστών για δράση ανάμεσα στις μάζες των γυναικών, τις δυσκολίες στην προσπάθεια να τραβηχτούν οι γυναίκες στο επαναστατικό κίνημα. Το κόμμα των Μπολσεβίκων έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη συμμετοχή των εργαζόμενων γυναικών στην πάλη, στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, στην προσέλκυσή τους στη σοβιετική εξουσία, στα όργανα και τους θεσμούς της. Με αφορμή τη συμπλήρωση 94 ετών από την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανατρέχουμε σε ορισμένα αποσπάσματα από το Λένιν που αναδεικνύουν τα ζητήματα αυτά.

Οι παρεμβάσεις και οι υποδείξεις του Λένιν είναι ενδεικτικές για την ανάγκη ανάπτυξης δράσης για την ένταξη των γυναικών στην ταξική πάλη, στη σοσιαλιστική επανάσταση και οικοδόμηση. Μιλώντας στο πρώτο Πανρωσικό Συνέδριο των εργατριών, στις 19 Νοέμβρη 1918, ο Λένιν τόνιζε: «...από μια ορισμένη άποψη το συνέδριο του γυναικείου τμήματος της προλεταριακής στρατιάς έχει ιδιαίτερα σοβαρή σημασία, επειδή σε όλες τις χώρες οι γυναίκες είναι εκείνες που έμπαιναν πιο δύσκολα στο κίνημα. Δεν μπορεί να γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση, αν δεν πάρει μέρος σ' αυτή σε σημαντικό βαθμό το μεγάλο τμήμα των εργαζόμενων γυναικών».

«Μεγαλούργησαν στη διάρκεια της επανάστασης»

Στη συνομιλία του το 1920 με τη Γερμανίδα κομμουνίστρια Κλάρα Τσέτκιν ο Λένιν μεταφέρει την πείρα από τη συμβολή των εργατριών στα πρώτα βήματα της επανάστασης: «Στην Πετρούπολη, εδώ στη Μόσχα, σε πόλεις και σε βιομηχανικά κέντρα, που βρίσκονται μακριά, οι προλετάρισσες μεγαλούργησαν στη διάρκεια της Επανάστασης. Χωρίς αυτές δε θα μπορούσαμε να νικήσουμε. 'Η ίσως να μη νικούσαμε και καθόλου. (...) Στο κόμμα μας έχουμε σταθερές, έξυπνες και ακούραστα δραστήριες κομμουνίστριες. Θα μπορούσαν να καταλάβουν υπεύθυνες θέσεις στα Σοβιέτ, στις Εκτελεστικές Επιτροπές, στα Επιτροπάτα του Λαού, στα ιδρύματα. Απ' αυτές πολλές δούλευαν μέρα και νύχτα, είτε στο κόμμα, είτε μέσα στο λαό των προλετάριων και των αγροτών, είτε στον Κόκκινο Στρατό. (...)

Γυναίκες πιλότοι της ΕΣΣΔ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

(Αυτό) είναι σπουδαίο για τις γυναίκες όλου του κόσμου, γιατί μαρτυρεί τις ικανότητες των γυναικών, τη μεγάλη αξία που έχει η δουλειά τους για την κοινωνία. Η πρώτη προλεταριακή δικτατορία ανοίγει πραγματικά το δρόμο προς την απόλυτη κοινωνική ισοτιμία της γυναίκας. Αυτή ξεριζώνει περισσότερες προκαταλήψεις, απ' ό,τι οι όγκοι των όσων έχουν γραφεί για την ισοτιμία της γυναίκας».

Πάλη ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση

Συζητώντας με την Κλάρα Τσέτκιν για την προετοιμασία του Συνεδρίου της Β' Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Λένιν επισημαίνει: «Η πραγματική απελευθέρωση της γυναίκας είναι δυνατή μόνο μέσω του κομμουνισμού. Πρέπει να ξεκαθαριστεί ριζικά το ζήτημα της αδιάσπαστης σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στην κατάσταση της γυναίκας, σαν ανθρώπου και μέλους της κοινωνίας, και της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Ετσι θα ξεχωρίσουμε για καλά από το αστικό κίνημα για τη "χειραφέτηση της γυναίκας". Αυτό θέτει επίσης τις βάσεις για την εξέταση του γυναικείου ζητήματος, σαν τμήματος του κοινωνικού, εργατικού ζητήματος, και επιτρέπει έτσι να το συνδέσουμε γερά με τον προλεταριακό ταξικό αγώνα και την επανάσταση. Το γυναικείο κομμουνιστικό κίνημα πρέπει κι αυτό να είναι μαζικό, πρέπει να είναι μέρος του γενικού μαζικού κινήματος, όχι μόνο του κινήματος των προλεταρίων, μα όλων των εκμεταλλευομένων και καταπιεζομένων, όλων των θυμάτων του καπιταλισμού. Εκεί έγκειται η σημασία του γυναικείου κινήματος για τον ταξικό αγώνα του προλεταριάτου και για το ιστορικό του δημιουργικό καθήκον: τη δημιουργία της κομμουνιστικής κοινωνίας. Μπορούμε με το δίκιο μας να είμαστε περήφανοι για το ότι το άνθος των γυναικών - επαναστατριών βρίσκεται στο κόμμα μας, στην Κομμουνιστική Διεθνή. (...) Πρέπει (όμως) να τραβήξουμε τα εκατομμύρια των εργαζόμενων γυναικών στην πόλη και στο χωριό να συμμετάσχουν στην πάλη μας, και ιδιαίτερα στο έργο της κομμουνιστικής αναδιοργάνωσης της κοινωνίας. Χωρίς τις γυναίκες δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικό μαζικό κίνημα».

Ενοπλη πολιτοφυλακή εργατών και εργατριών στα πρώτα χρόνια της ΕΣΣΔ

Ο Λένιν αναγνώριζε τις δυσκολίες της προσέλκυσης πλατιών γυναικείων μαζών στην ταξική πάλη, γι' αυτό προέτρεπε: «να μελετήσουμε, να κάνουμε πολλές δοκιμές για να βρούμε το δρόμο προς αυτές». Πρότεινε την προβολή αιτημάτων «προς όφελος των γυναικών χωρίς αυτά να αποτελούν ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στο πνεύμα του σοσιαλδημοκρατισμού». Και εξηγούσε για την προβολή του πλαισίου αιτημάτων: «Αυτό δεν είναι αναγνώριση, ότι πιστεύουμε στην αιωνιότητα ή έστω στη μακρόχρονη ύπαρξη της αστικής τάξης και του κράτους της. (...) Τα αιτήματά μας πηγάζουν πραχτικά εκ της αδηρίτου ανάγκης και των αισχρών εξευτελισμών, στους οποίους υποβάλλεται η αδύναμη και χωρίς δικαιώματα γυναίκα μέσα στο αστικό καθεστώς. Ετσι εμείς δείχνουμε πως γνωρίζουμε αυτές τις ανάγκες, νιώθουμε και την καταπίεση της γυναίκας, νιώθουμε την προνομιακή θέση των ανδρών και μισούμε, ναι, μισούμε και θέλουμε να φύγουν από τη μέση όσα καταπιέζουν και βασανίζουν την εργάτρια, τη γυναίκα του εργάτη, την αγρότισσα, τη γυναίκα του ταπεινού ανθρώπου και μάλιστα, από πολλές απόψεις, και τη γυναίκα των ευπόρων τάξεων. Τα δικαιώματα και τα κοινωνικά μέτρα, που εμείς απαιτούμε απ' την αστική κοινωνία για τη γυναίκα, αποτελούν απόδειξη του ότι καταλαβαίνουμε τη θέση και τα συμφέροντα των γυναικών, και θα τα λάβουμε υπ' όψη μας στην προλεταριακή δικτατορία. Εννοείται, όχι σαν κηδεμόνες, η κηδεμονία αποκοιμίζει. Οχι, φυσικά, όχι, μα σαν επαναστάτες, που καλούν τις γυναίκες, σαν ισότιμες που είναι, να δουλέψουν οι ίδιες για την αναδιοργάνωση της οικονομίας και για το ιδεολογικό εποικοδόμημα».

Και η κομματική δουλειά

Η ιστορικά διαμορφωμένη διπλή καταπίεση των γυναικών του λαού πρέπει να συνυπολογίζεται στο σχεδιασμό της πολιτικής δουλειάς στις γυναικείες μάζες. «Το κόμμα», αναφέρει ο Λένιν συζητώντας με την Τσέτκιν, «πρέπει να έχει όργανα, εργατικές ομάδες, επιτροπές, τμήματα ή όπως αλλιώς τις πούμε, που το βασικό τους καθήκον θα είναι, να αφυπνίζουν τις πλατιές μάζες των γυναικών, να τις συνδέουν με το κόμμα και να τις κρατάν κάτω από την επιρροή του. Γι' αυτό είναι, εννοείται απαραίτητο, να διεξάγουμε απόλυτα συστηματική δουλειά μέσα σ' αυτές τις γυναικείες μάζες. Πρέπει να διαφωτίζουμε τις γυναίκες, που βγήκαν απ' την παθητικότητα, να τις στρατολογούμε και να τους δίνουμε τα εφόδια για τον προλεταριακό ταξικό αγώνα κάτω από την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Εχω συνάμα υπ' όψη μου όχι μόνο τις προλετάρισσες, που δουλεύουν στα εργοστάσια ή στην κουζίνα του σπιτιού. Αναλογίζομαι και τις αγρότισσες, τις γυναίκες των διαφόρων μικροαστικών στρωμάτων. (...) Από την ψυχοσύνθεσή του όλος αυτός ο γυναικείος κόσμος, δείχνει αδιαφορία στην πολιτική, είναι ακοινώνητες, καθυστερημένες, είναι στενός ο κύκλος δράσης τους, όλος ο τρόπος της ζωής τους. Ετσι έχουν τα πράγματα. Θα ήταν ανοησία, μεγάλη ανοησία, αν δεν το προσέχαμε αυτό. Μας χρειάζονται δικά μας όργανα, που να κάνουν δουλειά μέσα σ' αυτές, μας χρειάζονται ειδικές οργανωτικές μορφές και μέθοδοι ζύμωσης».
Στα 94 χρόνια από την Οχτωβριανή Επανάσταση αξίζει να επαναλάβουμε: Οι κοινωνικές ανατροπές που απαιτεί η εποχή μας δεν μπορούν να συντελεστούν χωρίς τη μαζική συμμετοχή των γυναικών στην ταξική, στην επαναστατική πάλη. Ο Λένιν έλεγε ότι «το καθήκον της δημιουργίας μαζικού κινήματος των εργαζομένων γυναικών (...) η ανάπτυξη και η κομμουνιστική καθοδήγησή του (...) αποτελεί ζήτημα ζωής και νίκης του Κομμουνιστικού Κόμματος (...) σπουδαιότατο μέρος της όλης κομματικής δράσης και μάλιστα το ήμισυ της γενικής κομματικής δουλειάς». Ο αγώνας των γυναικών για ισοτιμία είναι αναπόσπαστα δεμένος με την πάλη της εργατικής τάξης για κοινωνική απελευθέρωση και η Επανάσταση του Οκτώβρη άνοιξε το δρόμο για τη δικαίωσή τους.

Ευ.ΧΑΪΝΤ.