ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΣΠΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ & ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
(1ο Εργαστήριο Ζωγραφικής)
ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΠΡΕΣΠΕΣ 2011
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Μολοταύτα η ματιά στο απόμερο, το μίσος για το τετριμμένο, η αναζήτηση του άφθαρτου, του μη υπαγμένου ακόμα στο γενικό εννοιολογικό σχήμα είναι η τελευταία ευκαιρία για τη σκέψη.
Η διαδικασία Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες θα ολοκληρώσει τον πρώτο της πενταετή κύκλο το 2011. Αυτό θα πραγματοποιηθεί με μια πορεία-διαδοχή διαδρομών από την Φλώρινα ως τις Πρέσπες, μια διαδικασία που θα διαρκέσει 10 ημέρες, στα τέλη Ιουνίου-αρχές Ιουλίου 2011. Κατά την διάρκεια της Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες 2011 θα διερευνηθούν ιδέες και έννοιες όπως η μνήμη της ιστορίας, η μετανάστευση, η σύγχρονη ερμηνεία του τοπίου, η παρουσία των ορίων και των συνόρων. Οι διαδικασία που προτείνεται αποτελεί ένα αρχικό πυρήνα σκέψης που έχει προκύψει από την εμπειρία των προηγούμενων χρόνων, και θα αναπτυχθεί από όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν εξ' αρχής στην διαδικασία. Η πρώτη συνάντηση όσων ενδιαφέρονται θα πραγματοποιηθεί στα μέσα Νοεμβρίου 2010, οπότε και θα παρουσιαστεί η αρχική αυτή ιδέα στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, καθώς και μέχρι τον Ιανουάριο στην ΑΣΚΤ Αθήνας και στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου.
Από την πρώτη χρονιά που ξεκίνησε η Πορεία αυτός υπήρξε ο βασικός στόχος: η ενεργοποίηση μιας διαδικασίας που θα εισήγαγε τους σπουδαστές/τριες του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, αλλά και τον ευρύτερο ελληνικό εικαστικό χώρο, σε σύγχρονες έννοιες μέσα από την βίωση του περιβάλλοντος χώρου του νομού Φλώρινας. Η εμπειρία των προηγούμενων χρόνων μας έχει δώσει την αυτοπεποίθηση αλλά και την τεχνογνωσία, για να κλιμακώσουμε την διαδικασία δημιουργώντας ένα ταξίδι μέσα στην πραγματικότητα, ή μάλλον στις πραγματικότητες, του τοπίου, του χρόνου, της ιστορίας. Έτσι θα ολοκληρωθεί ο αρχικός σκοπός της διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια και είχε ως στόχο την διάχυση της εικαστικής δράσης και καλλιτεχνικής εμπειρίας στην περιοχή της Φλώρινας.
Θεωρούμε ότι με αυτό τον τρόπο θα εισαχθούν στην Ελληνική Τέχνη όροι που είτε έχουν ξεχαστεί τα τελευταία χρόνια είτε δεν έχουν διερευνηθεί μέχρι τώρα. Θα συνδεθεί επίσης και πάλι η καλλιτεχνική πρακτική με το corpus των ιδεών εκείνων που σχημάτισαν την νεώτερη ελληνική καλλιτεχνική δημιουργία. Κυρίως όμως θα προταθεί το μοντέλο του καλλιτέχνη-ερευνητή-στοχαστή∙ ενός καλλιτέχνη δηλαδή που οι πρακτικές που ακολουθεί θα εναρμονίζονται και θα έχουν ως επιδίωξη το καλλιτεχνικό αιτούμενο ως καθαυτό. Ταυτόχρονα η κεντρική επιδίωξη της Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες σε διεθνές επίπεδο είναι να προτείνει μια πρακτική απολύτως διαφοροποιημένη από την κυρίαρχη Νταντόνια πρακτική που υπαγορεύουν οι δομικές αρχές του artworld και των ντόπιων παραφυάδων του. Μια Νταντόνια πρακτική που στηρίζεται στην ερμηνεία του καλλιτέχνη ως ενός «επαγγελματία» δημιουργού εικαστικών αυτοαναφορικοτήτων. Επιδίωξη της Εικαστικής Πορείας προς τις Πρέσπες είναι μια βιωματική διεκδίκηση της καλλιτεχνικής εμπειρίας μέσα στην ίδια την ζωή, που θα πραγματοποιείται δίχως την πρόθεση για άμεση επαγγελματική ανταπόδοση, αλλά από την ανάγκη της ίδιας της καλλιτεχνικής πραγματοποίησής της, ή της καλλιτεχνωσύνης όπως έχουμε ορίσει τον όρο σε προηγούμενο κείμενό μας.
Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας θα διανύσουμε πέντε διαδρομές. Κάθε μία από αυτές θα αναλογεί σε μια διαφορετική ενότητα ιδεών και στοχαστικών αιτούμενων. Θα επισημανθεί ότι δεν είναι αναγκαίο να ακολουθήσει κανείς όλες τις διαδρομές. Οι συμμετέχοντες θα μπορούν να επιλέξουν είτε να εργαστούν σε ένα από τα τρία ομαδικά έργα που θα δημιουργηθούν κατά την διάρκεια της διαδικασίας, είτε να εργαστούν μεμονωμένα. Θα υπάρξει μια ομάδα συμμετεχόντων που θα τις πραγματοποιήσουν όλες, ωστόσο όποιος επιθυμεί μπορεί να αρκεστεί σε κάποιες από αυτές, ή και να ακολουθήσει την διαδικασία μεταβαίνοντας με αυτοκίνητο από την μια θέση στην άλλη. Ακόμη μπορεί να επιλέξει να παραμείνει σε κάποια θέση περισσότερο χρόνο αν πιστέψει ότι αυτό είναι αναγκαίο για την ολοκλήρωση κάποιου έργου. Ωστόσο οι κατεξοχήν ζωογόνες ενέργειες θα προκύπτουν από εκείνους που θα διανύσουν ολόκληρη την απόσταση, ως σύγχρονοι εξερευνητές, ξεχασμένων, όχι τόπων, αλλά ιδεών. Εκείνοι οι οποίοι θα επιλέξουν να κινηθούν ως geselle, ως μαθητευόμενοι που επιζητούν την βελτίωσή τους μέσα από την εμπειρία. Ενώ η περιοχή φαίνεται να είναι διάσπαρτη από ερείπια είναι ουσιαστικά διάσπαρτη από ιδέες που έχουν περιπέσει στην λήθη και συχνά στην καταφρόνια.
Γιατί όμως διαδρομές; Διότι αν κάτι χαρακτηρίζει την περιοχή είναι ότι αποτελούσε και αποτελεί ένα κόμβο μονοπατιών, πανάρχαιων και σύγχρονων, διαδρομών των πετούμενων αλλά και των άγριων ζώων, των παρόδων της Εγνατίας, των αργυροπελεκάνων, των μεταναστών του σήμερα, των εμπόρων, των πολεμιστών τόσων πολέμων μέχρι και των πιο πρόσφατων. Η περιοχή είναι μια από τις περιοχές που ενώ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δεν είναι το κάλλος εκείνο που την προσδιορίζει αλλά τα ίχνη όλων αυτών των διαδρομών που την διασχίζουν, νοητών αλλά και πραγματικών, ανθρώπινων αλλά και των άλλων πλασμάτων της φύσης. Κι όλα αυτά να κορυφώνονται στην απρόσμενη συνάντηση με τις λίμνες των Πρεσπών που σχεδόν με ένα τρόπο απρόσκλητο απλώνονται ανάμεσα στις ορεινές μάζες. Πολλά μέρη είναι όμορφα, κάποια όμως τα χαρακτηρίζει κάτι πάνω από την ομορφιά τους ή την ιστορική τους αξία κι αυτό είναι ο μαγνητισμός της μνήμης πάνω σε αυτά. Τέτοιο μέρος είναι οι Δελφοί, ο Κεραμικός, τέτοιο μέρος είναι και οι Πρέσπες.
Οι πέντε διαδρομές θα είναι:
- Η διαδρομή της φυγής (Φλώρινα-Βέρνον, 5 ώρες)
Κατά την διάρκεια αυτής της διαδρομής θα διανυθεί η απόσταση μεταξύ Φλώρινας και όρους Βέρνον. Κατά μήκος της διαδρομής αυτής υπάρχουν πολυβολεία από την εποχή του εμφύλιου καθώς και τα μονοπάτια που διανύουν οι παράνομοι μετανάστες. Τα πολυβολεία χάσκουν πάνω στις βουνοκορφές κουφάρια μιας φρίκης που διαπότισε το μέρος μόλις μισό αιώνα πριν. Τα μονοπάτια είναι αναγνωρίσιμα ως τέτοια διότι κατά μήκος τους υπάρχουν εκατοντάδες ρούχα και παπούτσια τα οποία αφήνουν οι Αλβανοί μετανάστες λίγο πριν φτάσουν στην Φλώρινα. Τα πετάν επειδή είναι πλέον βρώμικα από τις μέρες πορείας μέχρι να φτάσουν στο σημείο αυτό από τα σύνορα. Αυτή η ταύτιση δημιουργεί στον χώρο μια συνάντηση της μνήμης του πολέμου, της αγωνίας των ανθρώπων για επιβίωση. Ταυτόχρονα αυτά τα μονοπάτια που στον Εμφύλιο λειτουργούσαν ως διαδρομές διαφυγής/φυγής, στην σύγχρονη εποχή μας λειτουργούν ως δίοδοι εισόδου στην ελπίδα μιας καλύτερης ζωής.
Η κατάληξη της πρώτης διαδρομής θα είναι στη θέση Λάκκος όπου θα κατασκηνώσουμε για 2 μέρες. Εκεί θα ολοκληρωθεί το πρώτο ομαδικό έργο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο αυτό όσο και τα επόμενα δύο από τα τρία έργα θα προκύψουν ως παράγωγα διαλόγου. Όσοι από τους συμμετέχοντες επιθυμούν μπορούν να παραμείνουν για να εργαστούν και για τις επόμενες μέρες της διαδικασίας.
- Η διαδρομή του ορίζοντα (Βέρνον-θέση Πινερίτσα του όρους Βαρνούντα, 3 ώρες)
Η διαδρομή αυτή οδηγεί στην κορυφογραμμή του όρους Βαρνούντα από όπου είναι ορατός τόσο ο ορίζοντας της περιοχής των Πρεσπών όσο και της πεδιάδας της Πελαγονίας. Ταυτόχρονα ερχόμαστε σε οπτική επαφή με τρεις διαφορετικές χώρες Ελλάδα, Αλβανία και FYROM, που συνορεύουν στην περιοχή, και που βρίσκονται τόσο μακριά, τόσο κοντά. Η έννοια της απεραντοσύνης είναι εδώ παρούσα, εύγλωττη, μια απεραντοσύνη όχι μόνο του ορίζοντα, αφού από τα 2014m διανύει κανείς με το μάτι του μια αχανή έκταση γύρω από αυτόν. Ταυτόχρονα γίνεται κατανοητή και η απεραντοσύνη ως πολιτισμική οντότητα, ως η απεραντοσύνη της ίδιας της γεωγραφίας πέρα από τις προϋποθέσεις που θέτει η παρουσία πραγματικών συνόρων. Το ομαδικό έργο της διαδρομής του ορίζοντα (το δεύτερο της διαδικασίας) θα έχει περιθώριο μιας μέρας να πραγματοποιηθεί, τόσο όσο θα είναι και η παραμονή στην θέση αυτή.- Η διαδρομή του σώματος (θέση Πινερίτσα του όρους Βαρνούντα -Άγιος Γερμανός, 8 ώρες)
- Η διαδρομή του προορισμού ( Παραλία Λαιμού- Δασερή, 5 ώρες)
Στις δύο επόμενες διαδρομές (του σώματος και του προορισμού) θα δοθεί η ευκαιρία να βιώσει κανείς, διανύοντας διαδρομές και διαδικασίες μέτριες ως δύσκολες, τα όρια του σώματος και της σχέσης του με την φύση. Η πρώτη διαδρομή θα κινηθεί από την Πινερίτσα όπου είχαμε κατασκηνώσει μέχρι την κορυφή του όρους Βαρνούντα, και από εκεί θα κατέβουμε στον Άγιο Γερμανό, όπου θα διανυκτερεύσουμε για δύο μέρες σε ξενοδοχείο. Μετά από αυτή την ανάπαυλα θα ξεκινήσουμε με κανό από την Παραλία του Λαιμού θα καταλήξουμε στους Ψαράδες και από εκεί θα περπατήσουμε κατά μήκος της παραλίας και σε κάποιο σημείο θα χρειαστεί να κατέβουμε με σχοινιά μια πλαγιά 30 μέτρων. Κινούμενοι πλέον στην καρδιά της λίμνης, ανάμεσα στους ερωδιούς, τους αργυροπελεκάνους, τους κορμοράνους νοιώθει κανείς τα όρια του σώματός του, της αντοχής του, της ικανότητάς του να απορροφά με το σώμα του πληροφορίες.
- Η διαδρομή της πληγής (Βροντερό-Δασερή)
Η διαδρομή της πληγής αποτελεί ίσως μια από τις πιο έντονες εμπειρίες που μπορεί να βιώσει κανείς αφού κατά την διάρκειά της "ανακαλύπτει" την σπηλιά του νοσοκομείου του Δημοκρατικού Στρατού (την επονομαζόμενη σπηλιά Κόκαλη) κατά την διάρκεια της τελευταίας φάσης του Εμφύλιου. Η σπηλιά "σκίζει" τον βράχο και περικλείει όλο το φορτίο μιας καταστροφής. Η διαδρομή αυτή κινείται σε τρεις φάσεις. Ξεκινά από το Βροντερό, το πιο οριακό ίσως χωριό της περιοχής, συνεχίζει στην σπηλιά και μετά σε μια μαγευτική διαδρομή, ίσως το ωραιότερο μονοπάτι των Πρεσπών, την διαδρομή μεταξύ Αγκαθωτού και Δασερής. Λέμε Αγκαθωτό και Δασερή υπονοώντας χωριά, τα οποία όμως είναι ερειπωμένα από την εποχή του πολέμου. Ξεκινά δηλαδή κάποιος να περπατά στα ερείπια και καταλήγει στα ερείπια και πάλι . Και κάπου εκεί και η ανοικτή ακόμα πληγή της Σπηλιάς του Νοσοκομείου του ΔΣΑ.Εκεί στην Δασερή θα αρχίσει να κατασκευάζεται το τρίτο ομαδικό έργο που θα προκύψει και αυτό μέσα από την διεργασία και τον διάλογο.
Ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας θα είναι η έρευνα στα υλικά της φύσης έτσι ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη τεχνογνωσία για να γίνει εφικτή η δημιουργία έργων που θα σχηματιστούν αποκλειστικά με υλικά από την φύση, και θα μπορούν να ενσωματώνονται στο περιβάλλον. Επίσης, όσο κι αν αυτό φαίνεται αντιφατικό, ουσιαστικά όμως δεν είναι, η χρήση νέων τεχνολογιών μέσα στην διαδικασία των Διαδρομών. Στην πιο δημιουργική τους διαδικασία οι Διαδρομές θα διερευνήσουν τεχνικές που θα ταυτίζονται με την βιωμένη διαδικασία του τοπίου.
Η διαδικασία θα προετοιμαστεί κατά την διάρκεια της χρονιάς για να γίνει εφικτή η ολοκλήρωσή της με αποτελεσματικό τρόπο. Στην ολοκλήρωσή της Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες 2011 θα έχουν πραγματοποιηθεί συναντήσεις με την μνήμη της ιστορίας, με έννοιες όπως το όριο του σώματος και του τοπίου, με την βίωση του τοπίου μέσα από τις αντιφάσεις του, με την διερεύνηση υλικών και νέων μεθόδων κατασκευής του καλλιτεχνικού παράγωγου. Όλα τα παραπάνω, και πιθανόν και πολλά άλλα που θα προκύψουν κατά την διαδικασία, θα έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης από τους συμμετέχοντες και θα έχουν εισαχθεί στον ελληνικό και διεθνή εικαστικό στοχασμό.
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί ένα αρχικό πυρήνα που θα διερευνηθεί κατά την διάρκεια της χρονιάς με πρώτη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 25η Νοεμβρίου 2011 (12:00) στη Μεγάλη Αίθουσα Θεωρητικών του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας στην Φλώρινα. Εκείνοι από όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν αλλά βρίσκονται εκτός Φλώρινας θα μπορούν να ενημερώνονται και να συμμετάσχουν σε ένα χώρο συζήτησης που θα δημιουργηθεί στην ιστοσελίδα της Εικαστικής Πορείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου