ΤΑΞΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

ΤΑΞΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΟΡΑΜΑ ΤΗΝ ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
"AMAT VICTORIA CURAM"="H ΝΙΚΗ ΑΠΑΙΤΕΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ"
για επικοινωνία και για τις αναρτήσεις,
τις σκέψεις και τις γνώμες σας,στο: predatorus_preda@easy.com

Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2012

ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ «Οι συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης και η πολιτική πρόταση διεξόδου του ΚΚΕ»


Η ανάγκη να βλέπει ο λαός την πάλη για την εξουσία, είναι πια στην πρώτη γραμμή
Σε μαζική συγκέντρωση της Αχτίδας Υπηρεσιών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ μίλησε χτες η ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος
Η Αλέκα Παπαρήγα στο βήμα
Σε μαζική συγκέντρωση που διοργάνωσε η Αχτίδα Υπηρεσιών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ με θέμα: «Οι συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης και η πολιτική πρόταση διεξόδου του ΚΚΕ», μίλησε χτες η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα. Στην ομιλία της σημείωσε:«Αγαπητές συντρόφισσες και σύντροφοι, συναγωνιστές και συναγωνίστριες, που συναντηθήκαμε σε μικρότερους, αλλά και σε μεγάλους αγώνες, αυτό που θα πω φαντάζομαι είναι και δική σας αίσθηση, δεν είναι κάτι καινούργιο. Υπάρχει μια κραυγή αγωνίας ενός πολύ μεγάλου μέρους των εργατοϋπαλλήλων, αυτών που δουλεύουν στους χώρους, που επίσης εσείς δουλεύετε. Αλλά και των εργατών της βιομηχανίας, εργατοϋπαλλήλων που δουλεύουν στο δημόσιο τομέα, των ανθρώπων κυριολεκτικά «που χτυπάνε μύγες» στα μικρομάγαζα, περιμένοντας να μπει κάποιος πελάτης και να πάρει κάτι.
Υπάρχει αγωνία της φτωχής αγροτιάς, υπάρχει αγωνία της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, που από τη μια μεριά αναρωτιέται τι άλλο θα του συμβεί, μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο κατήφορος, πώς μπορεί να σταματήσει η επιδείνωση της θέσης του. Και από την άλλη, αναρωτιέται αν υπάρχει λύση. Και φαντάζομαι ότι και εσείς το ζείτε αυτό.
Σε κάθε βήμα ρωτάνε το ΚΚΕ, εσείς τι προτείνετε; Αν εσείς ήσασταν στα πράγματα τι θα κάνατε; Βεβαίως, η απάντηση δεν είναι απλή. Η απάντηση η δική μας είναι καθαρή. Αλλά ταυτόχρονα δεν είναι και απλή, με ποια έννοια; Με την έννοια ότι απευθυνόμαστε σε εργατοϋπαλλήλους, οι οποίοι υποφέρουν. Και μάλιστα να το πω, αυτό δεν έχει συμβεί πρώτη φορά. Εχει συμβεί σε όλες τις περιόδους της καπιταλιστικής κρίσης ή ακόμη σε περιόδους που η κρίση εξελίσσεται σε πόλεμο. Οταν λένε τι θα γίνει, ήδη έχουν κάνει μια εκχώρηση στις απαιτήσεις τους. Και το καταλαβαίνουμε αυτό.


Ο άνεργος θέλει να βρει μια δουλειά, όποια και 'ναι και όπως και να 'ναι. Αυτός που έχει μια δουλειά, ακόμα και αν δεν ήταν μέχρι τώρα ευχαριστημένος, εύχεται να μην τη χάσει. Αυτός που έχει ένα μικρομάγαζο, σου λέει, δεν πειράζει, ας μπουν και πέντε πελάτες, ας δώσω και λίγο βερεσέ, μήπως αύριο τα πάρω. Ηδη, δηλαδή, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ένα σημαντικό μέρος των εργατοϋπαλλήλων κάτω από το άγχος του χειρότερου να μειώνει τις απαιτήσεις του και να ξεχνάμε ότι ζούμε τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Και αυτό δεν το λέω σαν σχήμα λόγου.Να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες, σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης. Να ξεχνάμε ότι τα τελευταία 10 - 15 χρόνια κάθε χρόνος ήταν και χειρότερα. Και εν πάση περιπτώσει, να αρκούνται στο μικρότερο κακό. Αυτό είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να υπάρξει. Ο,τι χειρότερο. Εμείς, μάλιστα, καλούμε τους εργατοϋπάλληλους, τους ανθρώπους που δουλεύουν στα εμπορικά μαγαζιά, στα πολυκαταστήματα ή σε μικρότερα, τους ξενοδοχοϋπαλλήλους όλων των ειδών απασχόλησης, βεβαίως καταλαβαίνουμε την αγωνία τους, πριν απ' όλα πρέπει να σκέφτονται με ποιο κριτήριο η ζωή τους θα ήταν καλύτερη. Δεν είναι της μοίρας μας να διαλέγουμε το μικρότερο κακό και όταν μάλιστα το μικρότερο κακό δε σταματάει.
Ενα δεύτερο ζήτημα, είναι γιατί φτάσαμε ως εδώ. Πρέπει να είναι καθαρό. Καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που σου λένε αυτή τη στιγμή άσε τις ιστορίες, πώς φτάσαμε ως εδώ, σημασία έχει τώρα τι πρέπει να γίνει. Κοιτάξτε, εδώ σε ένα απλό ζήτημα έχεις μια ασθένεια και αν δε γίνει καλή διάγνωση δεν μπορείς να βρεις τη θεραπεία. Αυτό το γιατί φτάσαμε ως εδώ, δεν είναι δεύτερης σημασίας ζήτημα. Δηλαδή, αν κάνεις μια υποχώρηση από το πώς πρέπει να 'ναι η ζωή σου και μάλιστα η ζωή των παιδιών σου, και αν κάνεις μια υποχώρηση, δεν με νοιάζει γιατί φτάσαμε ως εδώ, βρες μου τώρα μια λύση, άκρη δε θα βρεις. Τα πράγματα θα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Και εδώ μιλάμε για ζητήματα πολιτικά, για ζητήματα της οικονομίας, για ζητήματα της κοινωνίας.
Στιγμιότυπο από τη χτεσινή συγκέντρωση
Πρέπει να είναι καθαρό γιατί φτάσαμε ως εδώ. Βεβαίως, όχι μόνο πια τα τρία χρόνια της κρίσης, αλλά ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, η κυβέρνηση και μάλιστα η συνεργασία των δύο κομμάτων, που σε ένα βαθμό έβαλε σε δεύτερη μοίρα τον ανταγωνισμό ποιο θα είναι πρώτο κόμμα και ποιο θα είναι δεύτερο, λέει το εξής πράγμα: Λύση υπάρχει. Αυτό που συζητιέται σήμερα στο Γιούρογκρουπ, όπως λένε στην Ευρωζώνη. Ποια είναι η λύση; Λένε, να μας χαρίσουν οι πιστωτές 100 δισεκατομμύρια από το χρέος και να μείνουμε με το υπόλοιπο χρέος, τα 180 ή τα 200 δισ. Αυτό λέει είναι μια μεγάλη ελάφρυνση, διότι μας τα χαρίζουν, δε χρειάζεται, δε θα εισπράξουν και 100 δισ. άρα παίρνουμε μια ανάσα και εν πάση περιπτώσει αυτό αποτελεί μια λύση.Λένε όμως και κάτι άλλο. Λένε και το εξής πράγμα, το ΠΑΣΟΚ το λέει καθαρά και η ΝΔ επειδή είναι αντιπολίτευση το λέει με δικά της λόγια. Πρέπει όμως λέει ο ελληνικός λαός να ξεχάσει αυτά που ήξερε. Αυτά τα λένε ακόμα πιο καθαρά οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές, οι ιδιοκτήτες αλυσίδων ξενοδοχείων, αυτοί που έχουν τα πολυκαταστήματα, τις αλυσίδες. Και να σας πω, δε χρειάζεται μόνο να στρέφει ο κόσμος το αυτί του και να κοιτάζει τι λένε τα κόμματα. Δε θα βρεις άκρη, γιατί οι πολιτικοί όταν μιλάνε - και δεν εννοούμε εμάς τους κομμουνιστές, οι πολιτικοί των άλλων κομμάτων -, όταν μιλάνε, μιλάνε πιο προσεκτικά, πιο καλυμμένα, γιατί η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα έχουν ανάγκη και την ψήφο. Και επομένως πρέπει να κάνουν και ορισμένες προσαρμογές.


Αν θέλετε να ακούσετε τη γνήσια φωνή αυτών που υπηρετούν και εξυπηρετούν αυτά τα κόμματα, πρέπει να παρακολουθείτε τι λέει ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων, τι λένε οι διάφορες ενώσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών. Εκεί πραγματικά, αυτοί δεν ψηφίζονται, αυτοί έχουν τα εργοστάσια, έχουν τις επιχειρήσεις, δεν τους ψηφίζει κανείς. Δεν περιμένουν την ψήφο και επομένως έχουν κάθε λόγο να βγάζουν από πάνω την πολιτική δημαγωγία, το πολιτικό στόλισμα και να μιλάνε πάρα πολύ καθαρά.Εμείς, λοιπόν, βγάζουμε συμπεράσματα και από αυτά που λένε και κάνουν τα κόμματα - και βεβαίως μιλάμε για κόμματα τώρα που τα γνωρίζουμε πάρα πολλά χρόνια, δεν είναι τίποτα καινούργια πράγματα. Αλλά παίρνουμε πολύ σοβαρά και μελετάμε και τις τοποθετήσεις της καπιταλιστικής εργοδοσίας, τα μονοπώλια, τι λένε τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τι λένε το G20, τι λένε στο Νταβός, τι λέει η Παγκόσμια Τράπεζα, τι λέει ο ΟΟΣΑ, τι λέει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Γιατί εκεί λένε τα ίδια με τα κόμματα, αλλά όπως σας λέω, τα λένε πιο γυμνά τα πράγματα. Αλλά και οι διάφορες μελέτες και οι μελετητές που έχουν βγει στη γύρα.
Ο εργαζόμενος χάνει από το πετσί του
Αυτό λοιπόν, ότι πρέπει οι λαοί - και επειδή μιλάμε για την Ελλάδα - ο ελληνικός λαός να ξεχάσει αυτά που ήξερε, το λένε όλοι σχεδόν. Και όταν λένε να ξεχάσεις αυτά που ήξερες τι εννοούν; Να ξεχάσεις με ποιον τρόπο σε κάποιες φάσεις, ας πούμε της πολιτικής ζωής, της κοινωνικής ζωής, της ιστορίας, είχες ορισμένες κατακτήσεις. Να ξεχάσεις γιατί η ζωή του ελληνικού λαού βελτιώθηκε σχετικά και απόλυτα τα τελευταία 30 - 40 χρόνια. Και να ξεχάσεις κυρίως πώς και κάτω από ποιες προϋποθέσεις έγινε αυτό.


Σου λένε όμως και άλλα. Να ξεχάσεις π.χ., τη σύνταξη στα 60, να ξεχάσεις μια σειρά επιδόματα, και δε λένε τα επιδόματα εκείνα τα οποία τα έδιναν για να εξαγοράσουν ένα μέρος των εργαζομένων. Για παράδειγμα, μου είπε τώρα ένας εργαζόμενος - όχι εδώ -, κόβουν το επίδομα των πολυτέκνων, οικογενειακά επιδόματα, επίδομα γάμου, επίδομα λοχείας, επίδομα τοκετού, κ.λπ. Αυτά πρέπει, λέει, τα ξεχάσεις. Πρέπει να ξεχάσεις το 8ωρο και πάνω από όλα το είπε πολύ γλαφυρά ο πρωθυπουργός της Ιταλίας: Μα είναι, λέει, βαρετό να δουλεύεις στην ίδια δουλειά όλα τα χρόνια, πρέπει λέει να αλλάζεις δουλειά.Να σας πω κάτι. Εγώ δε λέω μπορεί και αυτό να είναι μέσα στη ζωή, να αλλάζεις δουλειά, αλλά όχι γιατί είσαι άνεργος, όχι γιατί σε πέταξαν έξω, και όχι να αλλάζεις δουλειά χάνοντας όλα τα δικαιώματα. Πραγματικά, μπορεί που και που, είναι κάποιες δουλειές, όπως και να το κάνουμε, και στο σοσιαλισμό μπορεί να είναι λίγο επαναλαμβανόμενη δουλειά, να είναι και λίγο βαρετή και να θες να κάνεις κάτι άλλο. Στο σοσιαλισμό που υποστηρίζουμε και παλεύουμε εμείς. Αλλο πράγμα αυτό. Και άλλο πράγμα να εναλλάσσεται η ανεργία.
`Η ακόμα, εμείς π.χ. λέμε σύνταξη στα 60 οι άνδρες και 55 οι γυναίκες. Και μπορεί να σου πει ο άλλος, ένας άνδρας στα 60 χρόνια, μια γυναίκα στα 55 όταν έχει ανέβει ο μέσος όρος ζωής - γιατί τώρα πέφτει στην Ευρώπη ο μέσος όρος ζωής, αυτά που ξέραμε δεν ισχύουν, πέφτει - καλά στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες έχει πέσει κατακόρυφα. Αλλά ας πούμε ανεβαίνει ο μέσος όρος ζωής στα 80 χρόνια. Μα είναι άλλο πράγμα η 55άρα γυναίκα να θέλει να έχει μια κοινωνική προσφορά, να θέλει να δραστηριοποιείται και άλλο πράγμα να θέλεις να δουλέψεις γιατί δεν μπορείς να ζήσεις με τη σύνταξη.
Επομένως, ας αφήσουν όλα αυτά τα εξυπνακίστικα, και αυτά ας πούμε τα σύγχρονα, τα νεωτεριστικά οτι δεν θέλει ο άλλος να αποσύρεται από τη σύνταξη. Εχεις τόσα να κάνεις σαν συνταξιούχος, τόσα να κάνεις και ιδιαίτερα στις συνθήκες του σοσιαλισμού. Πριν απ' όλα να συμμετέχεις στον έλεγχο της εξουσίας, να δραστηριοποιείσαι σε πάρα πολλούς τομείς για να προσφέρεις. Αλλά όχι γιατί δεν μπορείς να ζήσεις με την σύνταξη στα 65 και στα 70 σου χρόνια και να παρακαλάς να βρεις δουλειά και μετά τα 70. Επομένως, εμείς αφαιρούμε όλα αυτά τα εκσυγχρονιστικά και τα ανανεωτικά, αυτά τα βγάζουμε από τη μέση, γιατί μπορεί να φαίνονται ενδιαφέροντα, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τα θέματα που μας απασχολούν σήμερα.
Λένε λοιπόν ότι πρέπει να ξεχάσουμε μια σειρά πράγματα, τη σταθερή δουλειά, το 8ωρο, κ.λπ., κ.λπ. Και ξαναλέω, να ξεχάσουμε πώς κατακτήθηκαν αυτά. Γιατί αυτά κατακτήθηκαν με αγώνες, με αίμα και θυσίες και συνήθως ξέρετε η κατάκτηση δεν έρχεται και αμέσως. Είναι προϊόν μιας πιο μακρόχρονης πάλης. Δεν παλεύεις τη Δευτέρα και την Πέμπτη έχεις αποτελέσματα. Και πάντα, βεβαίως, οι κατακτήσεις ήταν πίσω από τα δικαιώματα και τις πραγματικές ανάγκες.
Εμείς ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα. Αυτό που εμφανίζεται σήμερα σαν δωρεά, ότι θα μας χαρίσουν, αν κλείσει αυτή η συμφωνία, 100 δισ., πρόκειται για το εξής πράγμα: Αυτά τα 100 δισ. που υποτίθεται ότι θα χάσουν οι πιστωτές, τα έχουν κερδίσει εδώ και χρόνια δεκαπλάσια. Απλώς χάνουν ένα μέρος από τα προβλεπόμενα κέρδη. Ο εργαζόμενος δεν χάνει ένα μέρος από τα κέρδη, χάνει από το πετσί του, χάνει το ψωμί του, ζημιώνεται ακόμα περισσότερο. Αλλά κοιτάξτε να δείτε, παίρνουν αντάλλαγμα. Καταρχήν οι τράπεζες, από αυτά τα 130 λέει που θα μας δώσουν, όλα, αν δείτε και αστικές εφημερίδες, όχι μόνο τι λέμε εμείς, όλα πάνε στους πιστωτές και τις τράπεζες. Δεν πάει ούτε ένα πολύ μικρό μέρος για να ενισχύσουν, ας πούμε τους μισθούς, τα επιδόματα, το σύστημα υγείας, ή εν πάση περιπτώσει να βοηθήσουν την ακραία φτώχεια.
Αλλωστε, για την ακραία φτώχεια έχουν αναλάβει ραδιόφωνα, τηλεοράσεις να μαζεύουν κουβέρτες, να μαζεύουν φρυγανιές, μακαρόνια. Εχουν αναλάβει άλλοι να "λύσουν" το πρόβλημα - να λύσουν εντός εισαγωγικών -, της ακραίας φτώχειας, ειρωνικά το λέω βεβαίως. Θα χάσουν λοιπόν 100 δισ. οι πιστωτές. Ξαναλέμε τα έχουν βγάλει πριν 5 και 10 χρόνια, 10 φορές. Απλώς ένα μέρος από τα προβλεπόμενα κέρδη δε θα τα πάρουν.
Ομως, έχουν ένα σοβαρό αντιστάθμισμα: Το ότι έχει γίνει ακόμα πιο φτηνή, εξευτελιστική να το πω, αυτό που εμείς λέμε, η τιμή της εργατικής δύναμης, η αξία της εργατικής δύναμης, δηλαδή οι μισθοί, οι παροχές στους εργαζόμενους. Και αυτό ξέρετε το κέρδος που έχουν είναι πάρα πολύ σημαντικό. Χάνουν κάποιοι 100 δισ. και δεν τα χάνει ένας, τα χάνουν μερικοί, αλλά περνάμε σε μια φάση, όπου θα μπορούν με ανάκαμψη η κερδοφορία να διατηρηθεί, να αυξηθεί πάρα πολύ. Και επομένως θα τα εισπράξουν με άλλο τρόπο. Αυτή είναι η ουσία.
Εμείς, λοιπόν, δεν μπορούμε να ευχαριστήσουμε κανέναν, γιατί παραιτήθηκε από τα 100 δισ., διότι όχι μόνο έχουν αφαιρέσει από την τσέπη των εργαζομένων, δημιουργούν προϋποθέσεις - βεβαίως, το κίνημα, εμείς δε θα το αφήσουμε -, δημιουργούν προϋποθέσεις ένας λαός που θα τα χάσει αυτά χωρίς να αποπειραθεί να τους αντεπιτεθεί, να αισθανθεί προδομένος, απογοητευμένος. Είναι και μια πολιτική, δηλαδή, όπου προσπαθούν να στερήσουν από το λαό τη θέληση να παλέψει. Προσπαθούν, δε θα το πετύχουν. Επομένως, τα κέρδη τους είναι πολλά. Γιατί η τρομοκρατία που κάνουν είναι πάρα πολύ μεγάλη.
Εκβιάζουν με ψευτοδιλήμματα
Και λένε το εξής πράγμα -έχουν και ένα δεύτερο όπλο- λένε στο λαό, άκουσε, αν δε συμφωνήσουμε σε αυτό, τότε μιας διώχνουν από την ευρωζώνη και πάμε στη δραχμή. Αυτό το λέει η ΝΔ, το λέει το ΠΑΣΟΚ, το λέει ο Καρατζαφέρης, το λέει ο Κουβέλης, το λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο ΣΥΝ, με εξαίρεση κάποια κομματάκια, κάποιες ομάδες εκεί, και μάλιστα αυτοί λένε ότι χάνουμε τη δυνατότητα του ευρωπαϊκού προσανατολισμού.
Και εμείς λέμε το εξής πράγμα: Είναι υπαρκτό το δίλημμα «ευρώ η δραχμή»; Βεβαίως είναι. Είναι του λαού όμως δίλημμα; Κοιτάξτε να δείτε, υπάρχουν καπιταλιστικά συμφέροντα που έχουν να κερδίσουν με την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, και εκτός ευρωζώνης αναγκαστικά αλλάζει και το νόμισμα, αν και δεν είναι υποχρεωτικό αυτό. Μπορεί να χρεοκοπήσεις βαθιά και να χρεοκοπήσεις εντός ευρώ, αλλά εν πάση περιπτώσει, να γυρίσεις στη δραχμή. Είναι κατηγορίες, αν θέλετε, τμήματα της αστικής τάξης και της ελληνικής και της ευρωπαϊκής, που θα κερδίσουν.
Π.χ. αυτοί που ασχολούνται με τον τουρισμό, τον τουρισμό προς την Ελλάδα, θα κερδίσουν. Διότι θα μπορούν να κάνουν πακέτα τουριστικά, ευρωπαϊκά προς την Ελλάδα, τα οποία θα τους είναι πάρα πολύ φτηνά και αυτοί θα κερδίζουν. Κρουαζιερόπλοια, αυτοί που έχουν αυτόν τον τομέα των πλοίων, αυτοί που έχουν σχέση με την κρουαζιέρα. Υπάρχουν άλλα τμήματα του κεφαλαίου που δεν τους συμφέρει και γι' αυτό γίνεται αυτή η συζήτηση.
Θα μου πείτε, ο λαός άμα βγούμε από την ευρωζώνη με τη δραχμή δε θα είναι χειρότερα; Κοιτάξτε να δείτε, αν συνηθίσεις να ζεις ανάμεσα στο λίγο χειρότερο ή στο σχετικά πολύ χειρότερο, τότε η μοίρα του λαού είναι καταδικασμένη 100%. Ο λαός είτε με ευρώ είτε με δραχμή θα είναι χρεοκοπημένος. Γιατί, κοιτάξτε να δείτε, για να διατηρηθεί η Ελλάδα στο ευρώ, θα πρέπει ο λαός να χάσει τα πάντα. Οταν περάσει η Ελλάδα στη δραχμή, εκείνοι οι κεφαλαιοκράτες που θα χάσουν, εφόσον εφαρμοστεί η δραχμή, πάλι θα επιπέσουν πάνω στο λαό. Αυτοί που κερδίζουν από το ευρώ, θα επιπέσουν στο λαό, αυτοί που θα χάσουν από τη δραχμή... Δεν είναι εύκολο να τα βάλεις στη ζυγαριά.
Και για αυτό άλλωστε υπάρχουν πολλά σενάρια. Υπάρχει το σενάριο άτακτης χρεοκοπίας και να έχεις ευρώ, υπάρχει το σενάριο της άτακτης χρεωκοπίας με δραχμή, την οποία όμως θα τη συνδέσουν ή με το δολάριο ή με το ευρώ ή με λίρα της Αγγλίας. Ο πονοκέφαλος ο δικός τους δεν μπορεί να γίνει και πονοκέφαλος της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Είναι δικός τους πονοκέφαλος και προσπαθούν να το μεταδώσουν και στον υπόλοιπο λαό.
Αλλά να δούμε και μία άλλη πλευρά. Αν είχε κρίση μόνο η Ελλάδα -οικονομική καπιταλιστική κρίση όπως λέμε εμείς- τότε το σενάριο το ένα ή το άλλο μπορεί να είχε κάποιες διαφορές για τους εργαζόμενους -επιμέρους διαφορές- ή να ήταν πονοκέφαλος για την αστική τάξη της χώρας. Αλλά εγώ σας λέω πετυχαίνουν και η Ελλάδα δεν βγαίνει από την ευρωζώνη και παραμένει στο ευρώ. Με φτώχεια, με όλα αυτά που ξέρετε, με μερική απασχόληση, εναλλαγή στην απασχόληση, κλπ. Καταρχήν, αυτό δεν εξαρτάται από το λαό. Δεν εξαρτάται από τις θυσίες του λαού αν θα μείνουμε στο ευρώ ή αν θα περάσουμε στη δραχμή.
Από πού εξαρτάται; Από την πορεία της κρίσης στην ΕΕ. Αυτή τη στιγμή σε κρίση βρίσκεται η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, χτυπάει η πόρτα στη Γαλλία - είδατε την υποβάθμιση. Για να μη σας πω τον Ελληνα εργαζόμενο, τον εργάτη, πρέπει να τον ενδιαφέρουν και τα τελευταία στοιχεία που δημοσιεύονται για ορισμένα συμπτώματα ύφεσης και κάποιες δυσκαμψίες στη Κίνα. Γιατί ο καπιταλιστικός κόσμος είναι ενιαίος και γιατί ακριβώς λόγω της διαπλοκής τον οικονομιών, έχει μεγάλη σημασία και αυτό.
Αρα, όταν η κρίση στην ευρωζώνη βαθύνει -και αυτό δεν εξαρτάται από τις θυσίες των Ελλήνων- και αν αποφασίσουν να συρρικνώσουν την ΕΕ και να γίνει αναδίπλωση, να μείνουν οι ισχυρές χώρες και να πετάξουν από την ευρωζώνη και χωρίς να τους το ζητήσει η Ελλάδα, αυτοί θα το κάνουν. Επομένως, σου λένε να διαλέξεις κάτι το οποίο δεν εξαρτάται από εσένα. Αντίθετα, η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ εξαρτάται πάντοτε από το λαό.
Και με αυτή την έννοια η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ είναι ρεαλιστική. Σήμερα όντως δε μοιάζει ρεαλιστική γιατί δεν την έχει ενστερνισθεί η πλειοψηφία του λαού. Και δεν έχει αποφασίσει να συγκρουστεί και να την κάνει πραγματικότητα. Από πλευράς όμως οικονομίας, συμφερόντων των εργαζομένων είναι ρεαλιστική. Η πολιτική πρόταση που λέει «δέξου τη χρεοκοπία ή διάλεξε μεταξύ ευρώ και δραχμής», δεν είναι ρεαλιστική για το λαό. Πρώτον, γιατί είναι ταξικά άδικη και, δεύτερον, δεν εξαρτάται από τη στάση του λαού.
Για δείτε σήμερα. Σήμερα το Ιραν αποφάσισε να κάνει γενικό εμπάργκο σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ, στο πετρέλαιο. Το 30-35% του πετρελαίου που παίρνουμε είναι από το Ιράν. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι οξύτατο πεδίο ανταγωνισμού ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη. Σημειώνεται έλλειψη στη ροή φυσικού αερίου προς την Ελλάδα, και η έλλειψη δεν είναι μόνο γιατί ενέσκηψε ισχυρός χειμώνας κλπ., αλλά είναι και οι άλλοι ανταγωνισμοί. Το Αζερμπαϊτζάν, για παράδειγμα, αν αποφασίσει να συμπράξει μόνο με τις ΗΠΑ γιατί έτσι συμφέρει την αστική τάξη του Αζερμπαϊτζάν και θέλει να συγκρουστεί με χώρες της ΕΕ καπιταλιστικές, θα μειώσει τη ροή του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Και δεν έχουμε να αγοράζουμε πετρέλαιο, και θα γίνει διπλάσια ακριβό. Θα πάει στα 3 ευρώ το λίτρο.
Επομένως, αυτό εξαρτάται από το αν ο ελληνικός λαός είναι ευπειθής και αν δέχεται την ελληνική πρόταση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ; Οχι. Και αυτή είναι αν θέλετε η διαφορά μας όχι μόνο από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά και από τα άλλα κόμματα που, εν πάση περιπτώσει, είναι στην αντιπολίτευση -να το πούμε έτσι- ή διεκδικούν ισχυροποίηση για να συμμετάσχουν σε μία κυβέρνηση. Για παράδειγμα, ξέρετε τι λέει η κ. Μπακογιάννη, δε χρειάζεται να το αναπτύξω. Ακόμα πιο άγρια πολιτική, έχει μίσος κυριολεκτικά -και προσωπικό μίσος και ο χώρος της μίσος προς ό,τι αφορά τη λαϊκή διεκδίκηση.
Φοβούνται ένα ανερχόμενο κίνημα
Θα μου πείτε τώρα, έχουμε και ένα καινούριο στοιχείο. Σαράντα τρεις βουλευτές έφυγαν από τα κόμματά τους. Αυτό δείχνει οπωσδήποτε από μία πλευρά την επίδραση και τον αντίκτυπο του λαϊκού κινήματος και όχι του λαϊκού κινήματος των τελευταίων ημερών -που οπωσδήποτε ήταν μεγαλειώδεις οι κινητοποιήσεις, δε το συζητάμε- αλλά του κινήματος τα τελευταία χρόνια. Κι άλλωστε, για να φτάσουμε στις κινητοποιήσεις της τελευταίας Κυριακής -εσείς τα ζείτε, «σας έχει βγει το λάδι». Ετσι δεν είναι; «Μας έχει βγει το λάδι». Υποχρέωση μας ήταν αυτή ως Κόμμα, δεν το συζητάμε. Ηταν ένας αντίκτυπος.
Θα μπορούσε εκείνο το βράδυ να πέσει η κυβέρνηση; Ναι, ήταν ας πούμε ένας μερικός αντίκτυπος που δείχνει ένα μέτρο. Οτι το λαϊκό κίνημα μπορεί να επιτύχει ορισμένα πράγματα. Αν είχες ένα κίνημα -όπως λέμε εμείς- πιο μαζικό, πιο ταξικό στον προσανατολισμό του, πιο ισχυρό ΚΚΕ, κλπ.
Εμείς λέμε στο λαό ότι αυτές οι διαγραφές που έγιναν -μερικές από το ΠΑΣΟΚ, ολοκληρωτικές από τη ΝΔ- δείχνει και το μέτρο του κινήματος, της πίεσης. Αλλά δείχνει και κάτι άλλο, που αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό. Δείχνει τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος, να παίρνει αντιλαϊκά μέτρα και ταυτόχρονα να ελέγχει το λαό. Να διαχειριστεί την κρίση του - αυτό που λέμε. Δεν μπορεί να διαχειριστεί την κρίση του, έχει τέτοιες αντιφάσεις που δεν μπορεί να ανακόψει δηλαδή, την κρίση, να τη διαχειριστεί. Παρότι την εξουσία την έχει, το λαό τον εκμεταλλεύεται, δε μπορεί, γιατί το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται πια σε μία φάση που ό,τι είχε να δώσει το έδωσε, που όποια δύναμη είχε -δύναμη έχει, έχει τη δύναμη της εξουσίας, του καταναγκασμού- αλλά δε μπορεί να ελέγξει τη φτώχεια.
Γιατί, μην πούμε ότι θέλει τη μαζική εξαθλίωση, θέλει τη μαζική κερδοφορία. Αλλά η μαζική κερδοφορία δεν ανατρέπει την εξαθλίωση. Τη φοβάται την εξαθλίωση των εργαζομένων, φοβάται την κοινωνική εξέγερση, φοβάται την επανάσταση. Και μετά, ένας εξαθλιωμένος λαός δεν μπορεί να ανεβάσει και την παραγωγικότητα της οικονομίας και την ανταγωνιστικότητα την καπιταλιστική.
Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί ο καπιταλισμός από τότε που εμφανίστηκαν οι κρίσεις, τις διαχειρίζονταν. Ενα μέρος από αυτά που έπαιρνε, στη διάρκεια της κρίσης ένα μέρος τα επέστρεφε. Σήμερα ξέρει πολύ καλά ότι δε μπορεί να το κάνει. Και ιδιαίτερα ο καπιταλισμός που έχει διανύσει πολλά χρόνια ζωής και έχει φτάσει στο ανώτατο σημείο από το οποίο αρχίζει η σήψη, η αδυναμία του. Ενας καπιταλισμός, που δεν είναι ενιαίος, υπάρχουν οξύτατοι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη.
Αυτό επίσης πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε γιατί έχει και την άλλη όψη, τη δυνατότητα των λαών να έχουν μία αντεπίθεση αξιοποιώντας αυτές τις εγγενείς αδυναμίες του καπιταλιστικού συστήματος. Βεβαίως, το πολιτικό σύστημα του καπιταλισμού, αξιοποιεί αυτούς που κάποια στιγμή δε συμμορφώνονται στις αποφάσεις. Και βλέπετε τώρα και τα δύο τους απασχολούν. Τους ανησυχεί μήπως η διαγραφή τόσων ανθρώπων από τη ΝΔ εντείνει τις αποσκιρτήσεις από τη ΝΔ, μήπως τα χάλια που έχει το ΠΑΣΟΚ ελαττώσει -και ήδη έχει ελαττώσει - το λεγόμενο «κομματικό πατριωτισμό» προς το ΠΑΣΟΚ. Τους ανησυχεί πάρα πολύ. Αλλά σκέφτονται και την άλλη πλευρά. Οτι η γέννηση ενδεχομένως νέων πολιτικών σχημάτων μπορεί να διασώσει το σύστημα, μπορεί να οδηγήσει σε έναν εγκλωβισμό του κόσμου, σε νέα πολιτικά σχήματα.
Αν θέλετε, ούτε το ένα τους αρέσει ούτε το άλλο. Αλλά εφόσον φοβούνται ένα ανερχόμενο κίνημα, έχουν κάποια εγχειρήματα να κάνουν για να κερδίσουν χρόνο. Ακόμα και νέα πολιτικά σχήματα. Βλέπετε, δηλαδή, τώρα τον Παπανδρέου εκεί που τον είχαν, τον πετάνε. Αύριο μπορεί να πετάξουν τον Σαμαρά, τον Καραμανλή. Δεν έχουν τέτοια προβλήματα.
Αυτά όλα πρέπει πριν από όλα το εργατικό κίνημα, οι εργατοϋπάλληλοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα να τα αξιοποιήσουν όλα αυτά. Είναι δυνατότητες που ίσως δεν είναι συνειδητοποιημένες απ' όλους, αλλά αυτά δείχνουν την αδυναμία του συστήματος -δε λέμε σε καμία περίπτωση ότι το σύστημα καταρρέει από μόνο του. Εχει δυνατότητες κοροϊδεύοντας και τρομοκρατώντας το λαό καλλιεργώντας και νέες αυταπάτες να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Γι' αυτό λέει «ευρώ ή δραχμή», πανικοβάλει τον κόσμο. «Αν βρεθούμε έξω από την ΕΕ καταστρεφόμαστε», κλπ.
Οντως πριν από όλα το κεφάλαιο θα χάσει. Γιατί το κεφάλαιο εντός ΕΕ κερδίζει. Ακόμα και όταν οι σύμμαχοί του, τα αδελφάκια του -κεφαλαιοκράτες σε άλλες χώρες της Ευρώπης- ας πούμε τους ρίχνουν λίγο τους Ελληνες κεφαλαιοκράτες, κερδίζουν. Και κερδίζουν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά. Γιατί ακριβώς συνασπίζεται η αστική τάξη εναντίον του κινήματος.
Προτείνουν διαχειριστικά εργαλεία
Ερχεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Καλά, με τον ΣΥΡΙΖΑ δεν βγάζεις άκρη. Δηλαδή άμα το μελετήσεις βρίσκεις άκρη, αλλά λέω σε μία πρώτη ανάγνωση. Οι άλλοι τουλάχιστον είναι πιο σταθεροί στην αντιδραστικότητα, σχετικά, και βλέπετε και η πολιτική δημαγωγία έχει περιθώρια. Τι να πουν τώρα; Σε δύο χρόνια θα παίρνεις 1.500 βασικό μεικτό μισθό; Δεν υπόσχονται τίποτα. Απλώς, λένε την κρίση, τίποτα άλλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε, τι ζητούσε; Αναδιαπραγμάτευση του χρέους. Εγινε, αυτό που γίνεται τώρα τι είναι; Το 50-50 είναι διαπραγμάτευση του χρέους. Ευρωομόλογο. Το σκέφτονται στην ΕΕ.
Εμείς τι λέγαμε; Ολα αυτά που λέτε σε κάποια φάση θα γίνουν. Γιατί είναι μέσα στα διαχειριστικά εργαλεία που έχει η αστική τάξη στην Ευρώπη και η αστική τάξη σε κάθε χώρα. Αυτά είναι διαχειριστικά εργαλεία. Το ευρωομόλογο είναι μία μορφή δανείου και αυτό, δάνειο είναι. Κούρεμα δεν έγινε, 50-50; Αύριο μπορεί να κάνουν και 80% κούρεμα. Κι αυτό μπορεί να γίνει. Τα άφησε όλα αυτά και τώρα βρήκε μία άλλη καινοφανή πρόταση. Τρία χρόνια να μην πληρώνουμε τα τοκοχρεολύσια, προσέξτε, και μετά από τρία χρόνια να διευθετήσουμε το χρέος. Και με τα χρήματα αυτά των τοκοχρεολυσίων, λέει, να γίνει ανάπτυξη.
Καταρχήν, τα χρήματα που εξοικονομούνται οι καπιταλιστές θα τα πάρουν. Τώρα ποιοι από όλους θα τα πάρουν, οι βιομήχανοι, οι ξενοδόχοι, ποιοι θα τα πάρουν δε μας λέει. Και τι αλλάζει σε αυτό; Μερικοί από εσάς ξέρετε, όσοι έχετε κάνει κάποια ρύθμιση δανείων στεγαστικών κλπ., ξέρουμε τι είναι. Μεγαλύτερο επιτόκιο και μέχρι να είμαστε στον τάφο θα το πληρώνουμε. Κάτι τέτοιες ρυθμίσεις δηλαδή τι αλλάζει; Τι θα γίνει σε τρία χρόνια; Θα γίνουν λέει επενδύσεις, ωραία. Θα γίνουν επενδύσεις εκεί που υπάρχει μεγάλη κερδοφορία και εκεί που υπάρχει προσφορά της πιο φθηνής εργατικής δύναμης.
Θα καταργήσω λέει το μνημόνιο και θα διαπραγματευθώ εντός ΕΕ. Δηλαδή εδώ που τα λέμε η ΕΕ αν είχε όρεξη να κάνει κάποια παραχώρηση θα την έκανε απέναντι στα δικά της κόμματα, στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, για να μη φθίνουν πολιτικά. Γιατί θα τα κάνει τώρα για το ΣΥΡΙΖΑ και τον Κουβέλη; Γιατί θα τους φοβηθεί; Μιλάει για διαπραγμάτευση, δηλαδή μία καλύτερη διαπραγμάτευση. Κοιτάξτε, μη νομίζετε ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ δεν κάνουν καλύτερες διαπραγματεύσεις. Αυτά που λένε ότι δεν διαπραγματεύονται, αυτά είναι μπούρδες, να το πω έτσι αν μου επιτρέπετε.
Τα λένε γιατί αυτό συμφέρει να πουν στον κόσμο, ότι εδώ δεν πρέπει να ανατρέψεις τον καπιταλισμό. Εδώ πρέπει να κάνεις μια καλή διαπραγμάτευση. Είναι ένα επιχείρημα που είναι φαίνεται πολύ δυναμικό και πολύ υβριστικό για τα άλλα κόμματα. Διαπραγματεύονται. Κορόιδα είναι να μην διαπραγματευθούν; Γιατί και αυτά τα κόμματα εκφράζουν τα συμφέροντα της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Αλλά ξέρουν πολύ καλά ότι διαπραγματεύονται μέσα σε ορισμένους κανόνες.
Τι άλλο λέει ο ΣΥΡΙΖΑ; Να γίνει το τραπεζικό σύστημα δημόσιο. Ποιο; Μα, οι τράπεζες είναι ήδη ιδιωτικές, εγώ σας λέω τις κάνουν δημόσιες. Αυτοί οι μέτοχοι θα σηκωθούν θα πάρουν τις μετοχές τους και θα φύγουν, γιατί να μείνουν; Αλλά εγώ σας λέω, η Citybank θα γίνει δημόσια; Ποια θα κάνουν δημόσια, άντε το πολύ πολύ την Αγροτική - που ούτε, γιατί την πλειοψηφία την έχουν οι ιδιώτες. Αλλά εγώ σας λέω, έχεις μία δημόσια τράπεζα, δεν θα κινηθεί μέσα στους κανόνες της καπιταλιστικής αγοράς;
Οι τράπεζες τι κάνουν; Οι τράπεζες είναι η καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος. 'Η, να το πω καλύτερα, είναι το κυκλοφορικό του, γιατί η καρδιά του είναι η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Οι τράπεζες μαζεύουν τα πλεονάσματα των καπιταλιστών, του κεφαλαίου, που εκείνη τη στιγμή δεν μπορούν να τα ξαναβάλουν στην παραγωγή, γιατί πρέπει να πουλήσουν τα εμπορεύματα για να ξαναγυρίσουν και τα δανείζουν σε εκείνους τους καπιταλιστές που θέλουν να κάνουν ευρύτερες επενδύσεις και έχουν ανάγκη από δάνειο. Αλλωστε, σήμερα οι επενδύσεις των καπιταλιστών είναι όλες με δάνεια. Κανένας καπιταλιστής δεν βάζει όλο το κεφάλαιο για επένδυση. Γιατί έχουν κόστος οι επενδύσεις, με τις νέες τεχνολογίες, γιατί επενδύουν σε πολλούς κλάδους μαζί. Και ένα μέρος είναι δικό τους και ένα μέρος δανείζονται.
Οι τράπεζες δεν έγιναν για να παίρνουμε εμείς στεγαστικά δάνεια. Δεν θα ζούσαν τώρα οι τράπεζες από τα στεγαστικά δάνεια. Να μη λέμε τώρα αστεία πράγματα. Και από τις καταθέσεις. Βεβαίως, και από αυτά κερδίζουν, δεν χάνουν. Αλλά αφού είσαι μέσα στην καπιταλιστική Ευρώπη και δεν φεύγεις, απαγορεύεται να υπάρχει κρατικό τραπεζικό σύστημα. Εδώ έγινε ολόκληρη ιστορία με την ΔΕΗ, με την «Ολυμπιακή», γιατί δεν έπρεπε να έχεις μια κρατική αεροπορική εταιρεία. Είναι λέει αθέμιτος ανταγωνισμός.
Από τη στιγμή που δεν συγκρούεσαι με την ΕΕ, δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Αρα για να κάνεις κάτι πρέπει να αποδεσμευτείς, καθαρά πράγματα. Και θα σου πει ο άλλος δεν μπορείς να είσαι μέσα στην ΕΕ και να έχεις κρατική τράπεζα. Υπάρχει περίπτωση να κάνεις κρατική τράπεζα, αλλά θα είναι κρατική καπιταλιστική και θα χρηματοδοτεί πάλι τους βιομήχανους και όχι τα στεγαστικά δάνεια των εργαζομένων. Επομένως, οι προτάσεις αυτές που λέμε, ακόμα και αν γίνει, όπως λένε, κυβέρνηση της αριστεράς, θα είναι μια κυβέρνηση η οποία θα παίρνει κάποιες αποφάσεις στο κοινοβούλιο και έξω από το κοινοβούλιο θα γίνεται αυτό που θέλουν οι μεγαλοξενοδόχοι, οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές κλπ. Ετσι θα γίνεται, τι να κάνουμε δηλαδή.
Ο,τι υπάρχει στην Ελλάδα μπορείς να το κοινωνικοποιήσεις
Η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ είναι ρεαλιστική, θέλει όμως μια προϋπόθεση. Να κατακτήσει την εξουσία η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της. Οχι την κυβέρνηση, την εξουσία. Γιατί η κυβέρνηση είναι το πολιτικό προσωπικό της δικτατορίας των μονοπωλίων. Τα μονοπώλια δεν μπορούν να κυβερνούν απευθείας. Θέλουν ένα πολιτικό προσωπικό. Είναι το πολιτικό όργανο, ας πούμε, του αστικού πολιτικού συστήματος.
Το ΚΚΕ λέει το εξής πράγμα: Αναδεικνύουμε καταρχήν ότι η χώρα έχει αναπτυξιακές δυνατότητες. Εχουμε αναπτυξιακές δυνατότητες φυσικές. Τον ορυκτό πλούτο δεν τον έκανε ο καπιταλισμός ούτε οι καπιταλιστές, υπάρχει. Η θάλασσα με τα ψάρια υπάρχει. Η αγροτική παραγωγή, δηλαδή, το χώμα μας, ο ήλιος μας, το κλίμα μας, αυτά δεν τα έφτιαξαν οι καπιταλιστές. Τα εκμεταλλεύτηκαν μεν, δεν τα έφτιαξαν δε. Αλλά υπάρχει και αυτό που δημιούργησαν οι καπιταλιστές. Εργοστάσια, βιομηχανία, μην ακούτε ότι δεν υπάρχει. Αλλο ότι η βιομηχανία σήμερα παράγει ξέρω εγώ το 50% των δυνατοτήτων της. Γιατί έχει κρίση, ανταγωνιστές κλπ.
Εχουμε τη δυνατότητα να λύσουμε το πρόβλημα της διατροφής, έχουμε τη δυνατότητα να αναπτύξουμε κλάδους της βιομηχανίας που δεν τους έχουν αναπτύξει, μηχανές, εργαλεία. Κάποτε δεν φτιάχναμε κουζίνες ελληνικές, πριν 30, 40, 50 χρόνια. Σκεφτείτε σήμερα που έχουμε πιο μορφωμένη εργατική τάξη, πολύ μεγαλύτερο επιστημονικό προσωπικό, η δυνατότητα η τεχνογνωσία να κινείται μέσω του διαδικτύου, ανθρώπους που έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό και αν θέλετε έχουν μάθει κάτι που ενδεχομένως δεν το μάθαμε στην Ελλάδα.
Οταν κατασκευάζαμε ελληνικές συσκευές, οι καπιταλιστές βέβαια κέρδιζαν, αλλά ελληνικά χέρια τις κατασκεύαζαν. Υστερα από 50 χρόνια δεν μπορούμε να κατασκευάζουμε πράγματα που μέχρι σήμερα δεν κατασκευάζονται και τα εισάγουμε; Φάρμακο, δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε; Τώρα πραγματικά η γνώση διαχέεται παντού. Δεν είμαστε μια χώρα, πώς να σας πω, όπως να είμαστε σε περιοχή όπως η Σαχάρα, η στέπα ή μια χώρα με αγράμματο πληθυσμό. Πώς να σας πω τώρα. Οταν η Ρωσία αναπτύχθηκε ή η Κούβα το 1959 όπου η αγραμματοσύνη ήταν τεράστια, καταλαβαίνετε, στην Ελλάδα 11 εκατομμύρια άνθρωποι είμαστε, δεν είμαστε και καμιά αχανής χώρα.
Εμείς λοιπόν λέμε ότι έχουμε δυνατότητες. Η αγροτική παραγωγή, η βιομηχανία, ο ορυκτός πλούτος, ο θαλάσσιος πλούτος, o τουρισμός. Βεβαίως δεν είμαστε αντίθετοι να αναπτυχθεί ο τουρισμός. Δεν είμαστε δηλαδή μια χώρα που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Τι λείπει όμως; H εξουσία. Εξουσία σημαίνει η εξουσία της εργατικής τάξης, αυτό που λέμε κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων. Το "Χίλτον" π.χ. θα γίνει λαϊκή περιουσία. Ολες οι μονοπωλιακές μονάδες, η μεγάλη οργανωμένη παραγωγή, τα πολυκαταστήματα, ό,τι μπορεί να γίνει κοινωνική ιδιοκτησία, θα γίνει. Ο,τι δεν μπορεί, είναι δύσκολο να γίνει, θα γίνει συνεταιριστική ιδιοκτησία. Τότε μπορείς να κάνεις προγραμματισμό. Αποδεσμευμένος από την ΕΕ και με μονομερή διαγραφή του χρέους.
Ο,τι υπάρχει στην Ελλάδα μπορείς να το κοινωνικοποιήσεις, δεν ξέρω αν μπορείς να πάρεις τα 600 δισ. ευρώ που έχουν στις ελβετικές τράπεζες, δεν θα στα δώσει η ελβετική τράπεζα. Θα τα πάρουν λέει οι βιομήχανοι. Τι θα πάρουν; Τις εγκαταστάσεις του ΟΤΕ και της ΔΕΗ; Θα πάρουν τις μονάδες του λιγνίτη στην Πτολεμαΐδα; Θα πάρουν το χρυσό που υπάρχει στη Βόρεια Ελλάδα και τον παίρνει η "Ελντοράντο Γκολντ" του Καναδά; Μα δεν μπορούν να τα πάρουν. Μπορούν να πάρουν το "Χίλτον" στην πλάτη τους και να το κουβαλήσουν; Δεν γίνεται. Τα λεφτά που έχουν στο εξωτερικό θα τα κρατήσουν έξω. Τι να πάρουν, τις ελιές που έχουμε, τους πορτοκαλεώνες, το μπαμπάκι, ό,τι υπάρχει, δεν μπορούν να τα πάρουν.
Αυτά λοιπόν θα τα κοινωνικοποιήσεις. Αυτά που έχουν έξω, υποκαταστήματα, επιχειρήσεις, εκεί δεν μπορείς να τα πάρεις. Θα τα πάρει όποια χώρα γίνει σοσιαλιστική, θα τα κοινωνικοποιήσει εκείνη. Θα πάρεις αυτό τον πλούτο. Θα προγραμματίσεις την ανάπτυξη. Με πλήρη απασχόληση. Αναπτύσσοντας όλες τις δυνατότητες της χώρας και αν πάρεις υπόψη και τον γερασμένο πληθυσμό, δεν ξέρω μήπως σου λείψουν και εργατικά χέρια. Βεβαίως, οι νέες τεχνολογίες θέλουν λιγότερη ζωντανή εργασία, άρα αντισταθμίζεται εκεί. Αυτή είναι η πρότασή μας. Προγραμματίζεις. Καταργείς τις εισαγωγές. Τέρμα, δεν θα γίνονται εισαγωγές σε αυτά που μπορούμε να παράγουμε. Απομονώνεται η Ελλάδα; Βεβαίως οι πολυεθνικές που εξάγουν στην Ελλάδα θα είναι εχθροί μας. Αλλά ο λαός θα ζει από τα εσωτερικά προϊόντα που παράγει. Απομονώνεσαι από τα συμφέροντα των πολυεθνικών.
Θα μου πείτε όλα μπορούμε να τα έχουμε στην Ελλάδα, δε λέω, πετρέλαιο, φυσικό αέριο. Καταρχήν θα σας πω. Θα κάνεις το λαϊκό κράτος, το εργατικό κράτος, θα οργανώσει τις γεωτρήσεις στο Αιγαίο, νότια της Κρήτης, στο Ιόνιο. Δεν ξέρουμε αν έχουμε πολύ πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, κι αν αυτό που έχουμε θα μας οδηγήσει να μην κάνουμε εισαγωγές. Πιθανόν να μην μας φτάνει. Αυτή τη στιγμή όμως έχουν αναφερθεί σε εταιρείες ξένες και οι οποίες ορισμένες από αυτές δεν προχωρούν και στη μελέτη και στην άντληση γιατί δεν έχουν βρει μεταξύ τους τα ποσοστά.
Είχε γίνει ένας καταμερισμός 20% οι ελληνικές επιχειρήσεις, 20% οι τούρκικες και 60% οι αμερικανικές. Του πετρελαίου που βρίσκεται σε εμάς, όποια ποσότητα είναι, και του φυσικού αερίου. Οι αμερικανικές εταιρίες είναι πάνω από μία και δεν τα είχαν βρει μεταξύ τους και έτσι δεν υπογράφηκε συμφωνία. Γιατί τσακωνόντουσαν μεταξύ τους οι αμερικανικές εταιρίες αν θα πάρει η μια 40% και η άλλη 20% ή θα πάρουν 30% και 30%. Γιατί αν οι αμερικανικές εταιρείες σκεφτούν ότι πρέπει να προτιμήσουν τα πετρέλαια που είναι στην Κύπρο ή οι Βρετανοί, γιατί εκεί πέρα είναι η βρετανική βάση, μπορεί να προτιμήσουν την άντληση εκεί.
Επομένως δεν φτωχαίνει ο λαός επειδή αδειάζει η τσέπη του μόνο, φτωχαίνει ο λαός όσο υπονομεύονται οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας. Και είμαστε το μόνο Κόμμα που κάνει αυτό τον υπολογισμό. Εμείς δεν μένουμε μόνο πόσο οι μισθοί και τα μεροκάματα, αλλά και πόσο η άμεση και η μελλοντική ανάπτυξη της χώρας υπονομεύεται. Και εδώ τα άλλα κόμματα προσθέτουν και αυτό είναι το χειρότερο στο λαό.
Οι εκλογές θα γίνουν με τρομοκρατία
Να γίνουν εκλογές, να συμφωνήσουμε να μας χαρίσουν τα 100 δισ. που θα μας τα πάρουν - ξέρετε αυτό που λέμε πολλές φορές - να βγάλεις από μέσα σου και το γάλα της μάνας μας, θα μας βάλουνε να βγάλουμε και αυτό από μέσα μας. Ετσι το λένε στην πατρίδα μου. Και το γάλα της μάνας μας, δηλαδή, που ήπιαμε σα βρέφη, θα μας ζητήσουν να το καταθέσουμε. Αλλά, αφού φύγανε, λοιπόν, τα 100 δισ. και θα γίνει μια ανάπτυξη κ.λπ. και γίνουν οι εκλογές που θα δώσουν λύση... Εμείς αντιμετωπίζουμε την εκλογική μάχη σαν μια ανεβασμένη μορφή πάλης και σε αυτή παίρνουν αναγκαστικά το μεγαλύτερο μέρος του λαού.
Βέβαια, υπάρχει τώρα η μόδα, η αποχή και κάτι τέτοια, που στο σύστημα αρέσει πολύ αυτή η αποχή, γιατί ξέρουν ότι απέχουν αυτοί που δε θέλουν να ψηφίσουν τα κόμματα εξουσίας, αυτοί απέχουν βασικά. Εχουν σιχαθεί τα κόμματα και δεν έχουν πειστεί για εναλλακτική λύση. Αυτοί απέχουν και σου λένε, καλύτερα μην ψηφίσεις. Αλλά εν πάση περιπτώσει είναι μια μεγάλη πολιτική μάχη. Είναι η σωτηρία; Οχι. Γιατί να σας πω κάτι: Αυτός που θα πάει στην κάλπη να ψηφίσει, ακόμα και αν ψηφίσει - αν θέλετε - 30% ΚΚΕ, καταρχήν σε ψηφίζει και θα σου ζητήσει ενδεχομένως και να συνεργαστείς αν δεν έχει πειστεί, να συνεργαστείς με κάποιο κόμμα για να κάνεις κυβέρνηση. Και σε ψηφίζει - καλοπροαίρετα - για να πάρεις αποφάσεις του Κοινοβουλίου που θα του είναι συμφέρουσες.
Αρκούν οι αποφάσεις του Κοινοβουλίου; Πες ότι έχεις μια κυβέρνηση ΚΚΕ αυτοδύναμη, μέσα από μια εκλογική μάχη. Αν δεν πάρει ο λαός την εξουσία... Δεν παίρνεται με διατάγματα της Βουλής. Η εξουσία παίρνεται με λαϊκή εξέγερση, με λαϊκή επανάσταση. Γιατί αν περιμένεις να σεβαστεί ο βιομήχανος το νόμο, σιγά που θα τον σεβαστεί... Θα πάρεις εσύ μια απόφαση, θα σου πει, εγώ δε σου παραδίνω την επιχείρησή μου. Καταρχήν θα αντιδράσει, δε θα σε περιμένει να πάρεις εσύ απόφαση, να κάνεις πρόγραμμα 100 ημερών. Αρα οι εκλογές, σαν πανάκεια, από μόνες τους, δεν είναι. Πολύ περισσότερο που αυτοί που ζητάνε την ψήφο για τη λύση, η πολιτική τους δεν πρόκειται να φέρει λύση και συνειδητά.
Δε σνομπάρουμε καθόλου τις εκλογές. Εμείς είπαμε ότι οι 22 βουλευτές ψήφισαν όχι και άλλοι 21 - πόσοι ήταν - ήταν κι αυτό ένα ρήγμα στο πολιτικό σύστημα, ήταν θετικό αλλά δεν είναι η μαγική λύση. Πολύ περισσότερο θα θεωρήσουμε σημαντικό πράγμα αν στις εκλογές εγκαταλείψει συνειδητά όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του λαού αυτά τα κόμματα. Κι αυτό πρέπει να το κάνει ο εργάτης, ο φτωχός, και αν αυτό το ρεύμα που θα δημιουργηθεί το μεγαλύτερο μέρος - 100% ξέρουμε δεν είναι εύκολο να το εισπράξεις - το κερδίσει το ΚΚΕ. Αλλοι γιατί συμφωνούν με την πολιτική μας πρόταση - πάλη για την εξουσία - άλλοι γιατί μας εμπιστεύονται σαν δύναμη που στηρίζει το κίνημα, άλλοι γιατί μας εμπιστεύονται γιατί ξέρουν ότι δεν κοροϊδεύουμε το λαό, είμαστε ανιδιοτελείς, έντιμοι κ.λπ.
Εν πάση περιπτώσει, όσοι περισσότεροι έρθουν τόσο πιο ποικιλία θα έχει η επιλογή, δεν είναι δυνατόν να είναι όλοι ευθυγραμμισμένοι σε τρεις μήνες. Αυτό θα είναι το πιο ουσιαστικό ρήγμα. Οχι ανατροπή, όχι σεισμός, αλλά θα είναι το πιο ουσιαστικό ρήγμα. Κι αν θέλετε, αυτό είναι το σχετικά μεγαλύτερο μέσο πίεσης σήμερα για να μην πάρουν χειρότερα μέτρα. Είναι αυτό, να βγει ενισχυμένο το ΚΚΕ από την κάλπη. Κι ενώ λέμε εμείς στο λαό ότι δεν είναι σωτηρία - δεν μπορούμε να κοροϊδέψουμε το λαό - δεύτερον του λέμε ψήφισέ μας αλλά εμείς δε θα κάνουμε κυβερνητική συνεργασία, θα σου πει ο άλλος: Ναι, αλλά εγώ θέλω να ψηφίσω ένα κόμμα που να έρθει στην κυβέρνηση.
Κοιτάξτε να δείτε, από τη στιγμή που από αυτές τις εκλογές δε βγαίνει εργατική - λαϊκή κυβέρνηση, για να μη σας πω ότι δε θα τις έκαναν ούτε στα δυο χρόνια αν ήταν να βγει, κάτι θα έβρισκαν για να τις αναβάλουν, θα τις κάνουν τις εκλογές γιατί ξέρουν ότι κάπως μπορούν να κουλαντρίσουν την κατάσταση. Ναι αλλά κι εμείς δεν είμαστε μαύρο - άσπρο. `Η νικάμε εμείς ή δε γίνεται τίποτα. Θα έχεις ένα ρήγμα, που σημαίνει ότι όσο πιο ισχυρό είναι το ΚΚΕ τόσο πιο αδύναμη θα είναι η κυβέρνηση που θα έχεις απέναντί σου. Κυβέρνηση θα φτιάξουν, υλικό υπάρχει. Θα γυρίσουν οι 21 και οι 23 στα κόμματά τους, θα γίνουν γαλαντόμοι, θα πουν θα τους ξαναπάρουμε, θα τους ξαναδοκιμάσουμε.
Είναι κι ο Κουβέλης, είναι και ο ΣΥΡΙΖΑ, κι αν δεν πάει μια ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ θα πάνε οι υπόλοιπες, μπρος στο χάος, μπρος στην ακυβερνησία, για λόγους εθνικής ανάγκης θα τα βρούνε. Μπορεί να κάνουν και δεύτερη φορά εκλογές. Θα τρομοκρατήσουν το λαό έτσι ώστε κάποιοι να υπαναχωρήσουν. Εχει σημασία τουλάχιστον να έχεις μια κυβέρνηση η οποία τουλάχιστον δεν έχει κύρος απέναντι στο λαό, δεν περιμένει ο λαός από αυτή, άρα την επόμενη μέρα από τις εκλογές έχεις ένα ετοιμοπόλεμο κίνημα.
Αυτά που λένε περί ενότητας της αριστεράς είναι απόδειξη ότι θέλουν μια κυβέρνηση η οποία δε θα συγκρουστεί με τα μονοπώλια. Αυτή είναι η απόδειξη. Γιατί δεν είναι δυνατόν να έχεις μια κυβέρνηση της αριστεράς και να έχει φιλολαϊκή πολιτική με τα μονοπώλια στην ελληνική οικονομία και μέσα στην ΕΕ. Αυτό είναι αδύνατον. Επομένως ενισχύεις εκείνο τον παράγοντα, που ακριβώς μπορεί να δυναμώσει το κίνημα και μπορεί να οδηγήσει το λαό στο επόμενο και στο μεθεπόμενο βήμα ή σε μια πιο επιταχυνόμενη πορεία. Οι εκλογές θα είναι δύσκολες. Διότι θα γίνουν με τρομοκρατία. Θα βγει η ΕΕ και θα πει: Αν το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που θέλουμε, δε θα εφαρμόσουμε τη συμφωνία. Λένε ότι τα 130 δισ. θα τα δίνουν λίγο λίγο. Και θα μας πηγαίνουν - όχι μέχρι τις εκλογές - για χρόνια, θέλετε τη δόση; Ετούτο. Θέλετε τη δόση; Το άλλο. Μπορούμε να ζούμε σε αυτό τον εκβιασμό;
Επιθετικός αγώνας ως το τέλος
Εμείς λοιπόν λέμε καθαρά: Εργατική εξουσία, κοινωνικοποίηση, λαϊκός συνεταιρισμός, εκεί που δεν μπορεί να υπάρξει μεγάλης κλίμακας κοινωνικοποίηση, δουλειά για όλους - δε θα μπορείς κι αλλιώς, με κόσμο που δε δουλεύει, δε θα έχεις και την απαιτούμενη ανάπτυξη. Αποδέσμευση, βεβαίως, διακοπή σχέσεων, έξοδος από το ΝΑΤΟ, που σημαίνει αποδεσμεύεσαι από επιθετικές στρατιωτικές δαπάνες κι από ενεργητική συμμετοχή στους πολέμους. Θα τη δεχτούν αυτή την εργατική - λαϊκή εξουσία; Δε θα τη δεχτούν εύκολα. Δε λέμε ότι δε θα αντιδράσουν. Αλλά, κοιτάξτε να δείτε, αυτός ο δρόμος που προτείνουμε εμείς, είναι ένας δρόμος που αργά ή γρήγορα πρέπει να τον διαλέξουν και άλλοι λαοί της Ευρώπης.
Αναμφισβήτητα μια Ελλάδα σοσιαλιστική σε μια Ευρώπη αντιδραστική θα έχει δυσκολίες στην οικοδόμηση, θα έχει να αντιμετωπίσει κάποιους κινδύνους. Αλλά αυτή η πορεία αντικειμενικά θα γίνει επιλογή και των λαών της Ευρώπης. Κι αν σήμερα δε συζητιέται πολύ έντονα στην Ευρώπη, είναι γιατί δεν υπάρχουν κομμουνιστικά κόμματα τέτοια και ισχυρό κίνημα που βάζει το ζήτημα της εργατικής εξουσίας. Σας διαβεβαιώ ότι αν σε αυτές τις χώρες υπήρχε ένα τέτοιο κίνημα, μπορεί ενδεχομένως σε ορισμένες χώρες να ήταν και πιο μπροστά από μας. Γιατί, κακά τα ψέματα, ξέρετε να έχεις στη Γερμανία ισχυρό εργατικό κίνημα τι σημαίνει; Να έχεις ισχυρό εργατικό κίνημα στη Βρετανία, στη Γαλλία; Από καλύτερες θέσεις θα δίναμε κι εμείς τη μάχη, βεβαίως. Τα συντονισμένα πλήγματα απέναντι στο κεφάλαιο θα ήταν ακόμα πιο ισχυρά. Δεν το συζητάμε. Αλλά μήπως είναι αυτός λόγος να γίνουμε σαν τα μούτρα τους; Δεν είναι.
Εχουμε συνείδηση ότι όπως στην οικονομία της Ευρώπης ένα μικρό μέρος έχει η Ελλάδα, και το κίνημά της δεν μπορεί να ανατρέψει το συσχετισμό δύναμης στην Ευρώπη. Αλλά παρ' όλα αυτά το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα ασκεί επίδραση στις διεργασίες και σε άλλα κινήματα στην Ευρώπη. Μας το λένε άλλα κόμματα, άλλες δυνάμεις, τους απασχολεί. Γιατί, αν θέλετε, στην Ελλάδα καθυστερήσαμε τα μέτρα, αυτή ήταν η συμβολή του Κόμματος, μέχρι εκεί μπορέσαμε. Αυτά τα μέτρα που τα παίρνουν στην κρίση, θα τα είχαν πάρει πριν 15 χρόνια και τώρα θα έπαιρναν χειρότερα. Μέχρι εκεί μπόρεσε να φτάσει η αποτελεσματικότητά μας, αλλά εμείς δεν είπαμε θα λύσουμε τα προβλήματα του λαού μόνοι μας. Θα τα λύσουμε συμβάλλοντας στην όξυνση της ταξικής πάλης και με το λαό πρωταγωνιστή.
Από κει και πέρα υπάρχει και ένα μεγάλο όπλο στα χέρια του Κόμματος. Επί 20 χρόνια και περισσότερο σκύψαμε το κεφάλι και μελετήσαμε την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στον 21ο αιώνα. Γιατί πραγματικά δεν μπορεί να μιλάς για εργατική εξουσία στην Ελλάδα, χωρίς να δώσεις απάντηση γιατί ο σοσιαλισμός ανατράπηκε και μάλιστα γιατί ο σοσιαλισμός δεν ανατράπηκε με λαϊκές επαναστάσεις - αν είχε ανατραπεί με λαϊκές επαναστάσεις ίσως θα έπρεπε να «ψαχτούμε» βαθύτερα - ανατράπηκε από τα πάνω, από τα κόμματα εξουσίας. Οι λαοί δεν πήραν χαμπάρι τι έγινε. Και το μελετήσαμε. Και είδαμε σοβαρά λάθη που έγιναν μέσα σε μια πετυχημένη πορεία σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που αναμφισβήτητα έδωσε πολλά στους λαούς, από ένα σημείο και μετά ανακόπηκε. Δε θα κάνω ανάλυση αυτή τη στιγμή.
Και σήμερα, λοιπόν, είμαστε πιο ώριμοι να μελετήσουμε αρκετά ζητήματα. Για παράδειγμα: Εμείς δε μιλάμε για εξουσία του ΚΚΕ, μιλάμε για εξουσία της εργατικής τάξης, μας απασχολούν πάρα πολύ οι θεσμοί της εργατικής εξουσίας, πώς οικοδομούνται από τα κάτω προς τα πάνω κι όχι από τα πάνω προς τα κάτω, ο εργατικός έλεγχος. Πώς, για παράδειγμα, η εργατική τάξη θα ελέγχει την εξουσία; Κι όχι να βλέπει την εξουσία και να τη στηρίζει απλώς. Αυτή η μελέτη που κάναμε είναι μια μελέτη η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να είναι το πρόγραμμά μας - ας πούμε - πιο ολοκληρωμένο, να έχουμε μεγαλύτερη συναίσθηση των δυσκολιών που θα συναντήσουμε, βεβαίως, δεν το συζητάμε.
Αλλά ξαναλέω: Δεν είναι ο καπιταλισμός, ούτε των αρχών του 20ού αιώνα, ούτε ο καπιταλισμός μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κρίση του είναι βαθιά, παραδέρνει κι αν την ξεπεράσει την κρίση - θα την ξεπεράσει την κρίση και στην Ελλάδα μπορεί να έχουμε ανάκαμψη. Τώρα, εδώ που τα λέμε στην Ελλάδα, αν δεν έχεις άμεσα ανατροπή της εξουσίας, ανάκαμψη θα ρθει. Δεν μπορεί οι καπιταλιστές να αφήσουν να χάνονται κέρδη. Αλλά η ανάκαμψη αυτή δε θα έχει καμία σχέση με την καπιταλιστική ανάκαμψη των προηγούμενων χρόνων, δεν πρόκειται να γυρίσουμε στους μισθούς έστω τη Συλλογική Σύμβαση των 900 και των 1.000 ευρώ. Θα είναι μια ανάκαμψη, που ο λαός θα έχει γυρίσει 50 κι 60 χρόνια πίσω.
Προσέχτε, όμως, δεν είναι πισωγύρισμα, αυτό είναι το προχώρημα του καπιταλισμού. Ενώ το αισθανόμαστε σαν πισωγύρισμα, είναι το προχώρημα, έτσι προχωράει ο καπιταλισμός. Επομένως ο καπιταλισμός - ιδιαίτερα ο καπιταλισμός στην Ευρώπη που έχει διανύσει 500 χρόνια ζωής - δεν έχει περιθώρια να μας γυρίσει στις κατακτήσεις που είχαμε πριν 10-20 χρόνια. Αυτό έχει τελειώσει. Κι επιπλέον, μην ξεχνάμε ότι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι είχαν σχέση με την κρίση. Εμείς επιμένουμε. Παρακολουθούμε. Πείτε μου, αν η Κίνα περάσει κρίση, οι ΗΠΑ χάσουν έστω μερίδια δύναμης στην παγκόσμια αγορά, δε θα οξυνθεί η αντίθεση μεταξύ τους;
Τοπικοί πόλεμοι γίνονται συνέχεια από το '90 και μετά, στρατιωτικές επεμβάσεις, ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Ποιος μπορεί να πει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μιας πιο γενικευμένης σύγκρουσης ανάμεσα στις ηγετικές καπιταλιστικές δυνάμεις; Οχι ανάμεσα - ξέρω γω - στη Γαλλία και στη Λιβύη, στη Γαλλία και στην Ακτή του Ελεφαντοστού, όχι ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν.
Αρα η ανάγκη να βλέπει ο λαός πια την πάλη για την εξουσία είναι στην πρώτη γραμμή. Αυτό δε σημαίνει ότι παραπέμπουμε τη λύση όλων των προβλημάτων μετά, αφού πάρουμε την εξουσία. Σε αυτό το δρόμο ένα ανερχόμενο κίνημα, επιθετικό, που δε θα χειραγωγείται από τα αστικά κόμματα, ή από τον οπορτουνισμό, αυτό το κίνημα μπορεί να αποσπάσει ορισμένες κατακτήσεις ή να δυσκολέψει τα χειρότερα. Δεν τα σνομπάρουμε αυτά, καθόλου, αλλά αμυντικός αγώνας αποκλειστικός δεν υπάρχει σήμερα. Είναι επιθετικός, που σου ανεβάζει την ικανότητα της άμυνας και συγκεντρώνει δυνάμεις ως την τελική επίθεση».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου